ABŞ prezidentinin ermənilərlə bağlı "soyqırımı" ifadəsini işlətməsinə münasibət bildirən ekspertlərin mütləq əksəriyyəti Co Baydenin bu addımını Türkiyəyə qarşı qisasçılıq siyasətinin təzahürü hesab edir. Elə real həqiqət də bunu diktə edir. Bəs bu "soyqırımı" ideyasının əsl tarixçəsi haradan qaynaqlanır? Təbii ki, bu iddianın tarixçəsi özündə çox maraqlı məqamları ehtiva edir. Onun tarixinə nəzər yetirdikdə bu gün dünyada hegemonluq edən ABŞ-ın yürütdüyü siyasətin əsl mahiyyətini açıq şəkildə anlamaq mümkündür.
Bunu Teleqraf.com-a Siyasi və hüqui strateji araşdırmalar mərkəzinin rəhbəri Xəyal Bəşirov deyib.
Onun fikrincə, SSRİ ilə ABŞ arasında qırx ildən artıq davam edən "soyuq müharibə" dönəmində "Karib böhranı" adlı ciddi bir münaqişə baş verdi:
“1962-ci ildə ABŞ-ın hazırda uydurma soyqırımı ilə ittiham etdiyi müttəfiqi Türkiyə ilə yanaşı, İtaliya ərazisində ballistik raketlər yerləşdirilib. Bu addım sözsüz ki, SSRİ rəhbərliyini hiddətləndirib. SSRİ-i buna cavab olaraq ABŞ-ın “ürək” nahiyəsinə yaxın olan Kubada özünün nüvə başlıqlı raketlərini yerləşdirib. Bu hadisə isə iki fövqəlgüc arasında "soyuq müharibə"nin bütün yer kürəsini külə çevirə biləcək dərəcədə istiliyə malik müharibəyə çevirilməsi təhlükəsi ilə üz-üzə qoydu. ABŞ Prezidenti Con Kennedi ilə SSRİ rəhbəri Nikita Xruşşov arasında uzun sürən danışıqlar tarıma çəkilən əsəblərin sakitləşməsinə gətirib çıxara bildi. Qarşılıqlı razılıq əsasında hər iki tərəf raketlərini götürməyə razılaşdı. SSRİ Kubadan raketlərini və hərbi gəmilərini geri çəkdi. Amma bu məsələdə ABŞ SSRİ-ni aldatdı. İtaliya ilə yanaşı Türkiyədən də raketlərlər götürülmədi. Aldadıldığını və artıq gec olduğunu başa düşən və ən çox ABŞ-la nüvə müharibəsi etməkdən çəkinən SSRİ rəhbərliyi bunun cavabı olaraq Türkiyəni iyirminci yüzilliyin əvvəlində ermənilərə qarşı "soyqırımı" etməkdə ittiham etməyə başladı. Bu istiqamətdə genişmiqyaslı propaqanda işi həyata keçirildi. İrəvanda “soyqırımı” abidəsi belə inşa edildi. Yəni, ermənilərin öz ağıllarına gəlməyən bu "soyqırımı" iddiasını SSRİ 1962-ci il Karib böhranında ABŞ-a məğlub olduqdan sonra onun müttəfiqi olan Türkiyəyə qarşı irəli sürdü. Həmin dönəmdə bu iddianın tam əsassız, uydurma və saxta olduğunu bəyan edən ilk ölkə elə ABŞ-ın özü idi. Ancaq zaman keçdi SSRİ bir dövlət kimi çox zəiflədi və tarixin səhnəsindən silindi. Bundan sonra düşməni tərəfindən müttəfiqinə qarşı irəli sürülmüş əsassız ittihamdan ABŞ öz maraqlarına uyğun istifadə etməyə başladı. Bu saxta soyqırımı ifadəsi ABŞ-ın prezidenti tərəfindən ilk dəfə səsləndirilmir. İlk dəfə 1981-ci ildə "soyqırımı" ifadəsini həmin dövr ABŞ prezidenti olan Ronald Reyqan işlədib”.
Politoloq bildirib ki, ABŞ zamanında SSRİ-ni məhv etmək üçün ona qarşı bütün cəbhələrdə istifadə etdiyi Çinin özünü hədəf seçib:
“Özünə yeganə alternativ və rəqib hesab etdiyi "yatmış nəhəng"ə qarşı bütün dünyadan istifadə etməyi düşünür. Məhz bu məqsədlə Hindistanla münasibətləri gücləndirmək üçün hindistan əsilli Kamala Harris hakimiyyətə gətirildi. Bəs, bu fonda Çinin yaxın müttəfiqi kimdir? Qərb tərəfindən Hindistanla Pakistan arasında münaqişə toxumunun əkilməsi də unudulmayıb. Pakistanın da həm Türkiyə ilə, həm də Azərbaycanla çox isti münasibətlərdə olması artıq uydurma "soyqırımı" ifadəsini üfürən küləyin istiqamətini müəyyən edir”.
Xəyal Bəşirov hesab edir ki, heç bir mötəbər dəlilə, sübuta, real tarixi sənədə, hüquqi əsasa və məhkəmə qərarına əsaslanmayan bu iddianın ABŞ prezidenti tərəfindən səsləndirilməsi hüquqi nəticə doğura bilməyəcək:
“ABŞ prezidenti səviyyəsində edilən bu tarixi səhv elə onun özünün imici ilə bağlı bir sıra nəticələr yaradacaq. Eyni zamanda dünya ABŞ-ın çoxstandartlı siyasət yürütdüyünü, müttəfiqlərinə badalağ gəldiyini, etibarsız tərəfdaş olduğunu ortaya qoydu. Belə bir tarixi yanlışı onun Türkiyənin ona lazım olduğu gün kimi aydın olan ABŞ-a baha başa gələcək”.
Bunu Teleqraf.com-a Siyasi və hüqui strateji araşdırmalar mərkəzinin rəhbəri Xəyal Bəşirov deyib.
Onun fikrincə, SSRİ ilə ABŞ arasında qırx ildən artıq davam edən "soyuq müharibə" dönəmində "Karib böhranı" adlı ciddi bir münaqişə baş verdi:
“1962-ci ildə ABŞ-ın hazırda uydurma soyqırımı ilə ittiham etdiyi müttəfiqi Türkiyə ilə yanaşı, İtaliya ərazisində ballistik raketlər yerləşdirilib. Bu addım sözsüz ki, SSRİ rəhbərliyini hiddətləndirib. SSRİ-i buna cavab olaraq ABŞ-ın “ürək” nahiyəsinə yaxın olan Kubada özünün nüvə başlıqlı raketlərini yerləşdirib. Bu hadisə isə iki fövqəlgüc arasında "soyuq müharibə"nin bütün yer kürəsini külə çevirə biləcək dərəcədə istiliyə malik müharibəyə çevirilməsi təhlükəsi ilə üz-üzə qoydu. ABŞ Prezidenti Con Kennedi ilə SSRİ rəhbəri Nikita Xruşşov arasında uzun sürən danışıqlar tarıma çəkilən əsəblərin sakitləşməsinə gətirib çıxara bildi. Qarşılıqlı razılıq əsasında hər iki tərəf raketlərini götürməyə razılaşdı. SSRİ Kubadan raketlərini və hərbi gəmilərini geri çəkdi. Amma bu məsələdə ABŞ SSRİ-ni aldatdı. İtaliya ilə yanaşı Türkiyədən də raketlərlər götürülmədi. Aldadıldığını və artıq gec olduğunu başa düşən və ən çox ABŞ-la nüvə müharibəsi etməkdən çəkinən SSRİ rəhbərliyi bunun cavabı olaraq Türkiyəni iyirminci yüzilliyin əvvəlində ermənilərə qarşı "soyqırımı" etməkdə ittiham etməyə başladı. Bu istiqamətdə genişmiqyaslı propaqanda işi həyata keçirildi. İrəvanda “soyqırımı” abidəsi belə inşa edildi. Yəni, ermənilərin öz ağıllarına gəlməyən bu "soyqırımı" iddiasını SSRİ 1962-ci il Karib böhranında ABŞ-a məğlub olduqdan sonra onun müttəfiqi olan Türkiyəyə qarşı irəli sürdü. Həmin dönəmdə bu iddianın tam əsassız, uydurma və saxta olduğunu bəyan edən ilk ölkə elə ABŞ-ın özü idi. Ancaq zaman keçdi SSRİ bir dövlət kimi çox zəiflədi və tarixin səhnəsindən silindi. Bundan sonra düşməni tərəfindən müttəfiqinə qarşı irəli sürülmüş əsassız ittihamdan ABŞ öz maraqlarına uyğun istifadə etməyə başladı. Bu saxta soyqırımı ifadəsi ABŞ-ın prezidenti tərəfindən ilk dəfə səsləndirilmir. İlk dəfə 1981-ci ildə "soyqırımı" ifadəsini həmin dövr ABŞ prezidenti olan Ronald Reyqan işlədib”.
Politoloq bildirib ki, ABŞ zamanında SSRİ-ni məhv etmək üçün ona qarşı bütün cəbhələrdə istifadə etdiyi Çinin özünü hədəf seçib:
“Özünə yeganə alternativ və rəqib hesab etdiyi "yatmış nəhəng"ə qarşı bütün dünyadan istifadə etməyi düşünür. Məhz bu məqsədlə Hindistanla münasibətləri gücləndirmək üçün hindistan əsilli Kamala Harris hakimiyyətə gətirildi. Bəs, bu fonda Çinin yaxın müttəfiqi kimdir? Qərb tərəfindən Hindistanla Pakistan arasında münaqişə toxumunun əkilməsi də unudulmayıb. Pakistanın da həm Türkiyə ilə, həm də Azərbaycanla çox isti münasibətlərdə olması artıq uydurma "soyqırımı" ifadəsini üfürən küləyin istiqamətini müəyyən edir”.
Xəyal Bəşirov hesab edir ki, heç bir mötəbər dəlilə, sübuta, real tarixi sənədə, hüquqi əsasa və məhkəmə qərarına əsaslanmayan bu iddianın ABŞ prezidenti tərəfindən səsləndirilməsi hüquqi nəticə doğura bilməyəcək:
“ABŞ prezidenti səviyyəsində edilən bu tarixi səhv elə onun özünün imici ilə bağlı bir sıra nəticələr yaradacaq. Eyni zamanda dünya ABŞ-ın çoxstandartlı siyasət yürütdüyünü, müttəfiqlərinə badalağ gəldiyini, etibarsız tərəfdaş olduğunu ortaya qoydu. Belə bir tarixi yanlışı onun Türkiyənin ona lazım olduğu gün kimi aydın olan ABŞ-a baha başa gələcək”.
