Albaniyanın Baş naziri Edi Rama paytaxt Tiranada Bektaşi təriqətinə aid 27 hektar ərazidə Vatikana bənzər suveren mikrodövlət qurmaq planını açıqlayıb. Bu, “Bektaşi Təriqətinin Suveren Dövləti” adlanacaq.
Qeyd olunub ki, yeni dövlətin məqsədi dini tolerantlığı təbliğ etmək və mötədil islamı dünyaya tanıtmaqdır. Bektaşi dövlətinin ərazisi Vatikanın dörddə biri böyüklüyündə olacaq.
Bəzi ekspertlər hesab edir ki, bu, əslində Xilafətin bərpasına hesablanan təşəbbüsdür.
Globalinfo.az-a danışan türkiyəli politoloq Həsən Oqtay deyib ki, bektaşilik 1828-ci ildə Osmanlı İmperatorluğunda qadağan olunduqdan sonra Anadoludakı bektaşilər Balkanlara köç etdilər:
“Dövlət təqibi ilə qarşılaşan Bektaşi qrupları yer altına çəkilməyə məcbur oldular. Atatürk respublika quranda təkkələri və zaviyələri bağladı, Nevşehirdəki Hacı Bektaş Vəli dərgahındakı Postişi isə Albaniyaya göndərdi. Beləliklə, Bektaşiliyin iki mərkəzi yarandı: biri Nevşehir Hacıbektaş, digəri isə hazırda müzakirə olunan Tiranada.
Bektaşilik Osmanlı dövründə Türkiyədəki digər təriqətlərə nisbətən daha türkçü idi. Lakin Balkanlara Bektaşiliyin keçməsi ilə orada təkkə dili türkcədən albancaya çevrildi. Almaniya əvvəlki illərdə ələvilik üzərindən yeni bir din yaratmağa çalışarkən Türkiyə bunun qarşısını almaq üçün Balkan Bektaşiliyini yenidən canlandırmağa cəhd etdi. Bektaşilik özünü islam dini içərisində bir təriqət olaraq görərkən Almaniyanın müdaxiləsi ilə ələvilər arasında onların fərqli bir din olduğu qavrayışı gizlincə yayılmağa başlamışdı. İndi Albaniyada başlayan bu müzakirə Bektaşiliyin və dolayısı ilə ələviliyin islam dinindən fərqli bir din kimi qavranılmasına yönəlib. Bu həmin qrupların islama qarşı yeni bir qarşıdurma sahəsi yaratmaq istədiklərini göstərir”.
Ekspert bildirib ki, başda Albaniya Dini İşləri İdarəsi olmaqla, əksər müsəlmanlar buna qarşı fikirlərini bildirməyə başlayıblar:
“Türkiyə lideri R.T.Ərdoğan Amerikada Birləşmiş Millətlər toplantısında Albaniya Baş naziri Ed Rama ilə görüşərkən bu mövzunun gündəmə gəlib-gəlmədiyini bilmirik. Lakin Ərdoğan dini məsələlərdə həssas olduğuna görə bu mövzuda yaxın zamanda fikir bildirməsi gözlənilir. Fikrimcə, ABŞ Balkanlarda mövqelərini qorumaq üçün bektaşilərdən istifadə etməyə çalışacaq”.
Türkiyəli araşdırmaçı Osman Atalay da Albaniya Bektaşiliyi barədə maraqlı məlumatları bölüşüb:
“Bu layihə SIGURIMI (Albaniya KQB-si) agenti kimi tanınan bektaşi Baba Reşat Bardinin 2011-ci ildəki ölümündən sonra amerikalılar tərəfindən Bektaşilik Cəmiyyətinin başına gətirilən Baba Edmond Brahimaj (Baba Mondi) tərəfindən idarə olunur.
Onun İsrail Qəzzada qətliam törədərkən bu ölkənin prezidenti Hersoqu qəbul edən ilk müsəlman din adamı olması böyük tənqidlərinə səbəb olmuşdu. Əslində, Baba Mondi islamın prinsiplərinə görə həqiqi bir müsəlman olmamaqda və İsrail tərəfindən istifadə edilməkdə ittiham olunur. Alban Bektaşiliyinin mərkəzi ABŞ-dadır və Bektaşilər Qərb dünyası ilə olduqca yaxşı əlaqələrə sahibdir.
Albaniyanın Baş naziri Edi Ramanın Bektaşi təriqətinə dayanan dövlətin yaradılacağını elan edərkən Vatikan modelinə istinad etməsi qəzəbin bir başqa səbəbidir. Digər tərəfdən, Bektaşi dövlətinin ABŞ və İsrail tərəfindən ərəb, türk dünyasına və İrana qarşı istifadə ediləcəyi ilə bağlı şərhlər də diqqəti çəkir”.
Turan Rzayev
Globalinfo.az
Qeyd olunub ki, yeni dövlətin məqsədi dini tolerantlığı təbliğ etmək və mötədil islamı dünyaya tanıtmaqdır. Bektaşi dövlətinin ərazisi Vatikanın dörddə biri böyüklüyündə olacaq.
Bəzi ekspertlər hesab edir ki, bu, əslində Xilafətin bərpasına hesablanan təşəbbüsdür.
Globalinfo.az-a danışan türkiyəli politoloq Həsən Oqtay deyib ki, bektaşilik 1828-ci ildə Osmanlı İmperatorluğunda qadağan olunduqdan sonra Anadoludakı bektaşilər Balkanlara köç etdilər:
“Dövlət təqibi ilə qarşılaşan Bektaşi qrupları yer altına çəkilməyə məcbur oldular. Atatürk respublika quranda təkkələri və zaviyələri bağladı, Nevşehirdəki Hacı Bektaş Vəli dərgahındakı Postişi isə Albaniyaya göndərdi. Beləliklə, Bektaşiliyin iki mərkəzi yarandı: biri Nevşehir Hacıbektaş, digəri isə hazırda müzakirə olunan Tiranada.
Bektaşilik Osmanlı dövründə Türkiyədəki digər təriqətlərə nisbətən daha türkçü idi. Lakin Balkanlara Bektaşiliyin keçməsi ilə orada təkkə dili türkcədən albancaya çevrildi. Almaniya əvvəlki illərdə ələvilik üzərindən yeni bir din yaratmağa çalışarkən Türkiyə bunun qarşısını almaq üçün Balkan Bektaşiliyini yenidən canlandırmağa cəhd etdi. Bektaşilik özünü islam dini içərisində bir təriqət olaraq görərkən Almaniyanın müdaxiləsi ilə ələvilər arasında onların fərqli bir din olduğu qavrayışı gizlincə yayılmağa başlamışdı. İndi Albaniyada başlayan bu müzakirə Bektaşiliyin və dolayısı ilə ələviliyin islam dinindən fərqli bir din kimi qavranılmasına yönəlib. Bu həmin qrupların islama qarşı yeni bir qarşıdurma sahəsi yaratmaq istədiklərini göstərir”.
Ekspert bildirib ki, başda Albaniya Dini İşləri İdarəsi olmaqla, əksər müsəlmanlar buna qarşı fikirlərini bildirməyə başlayıblar:
“Türkiyə lideri R.T.Ərdoğan Amerikada Birləşmiş Millətlər toplantısında Albaniya Baş naziri Ed Rama ilə görüşərkən bu mövzunun gündəmə gəlib-gəlmədiyini bilmirik. Lakin Ərdoğan dini məsələlərdə həssas olduğuna görə bu mövzuda yaxın zamanda fikir bildirməsi gözlənilir. Fikrimcə, ABŞ Balkanlarda mövqelərini qorumaq üçün bektaşilərdən istifadə etməyə çalışacaq”.
Türkiyəli araşdırmaçı Osman Atalay da Albaniya Bektaşiliyi barədə maraqlı məlumatları bölüşüb:
“Bu layihə SIGURIMI (Albaniya KQB-si) agenti kimi tanınan bektaşi Baba Reşat Bardinin 2011-ci ildəki ölümündən sonra amerikalılar tərəfindən Bektaşilik Cəmiyyətinin başına gətirilən Baba Edmond Brahimaj (Baba Mondi) tərəfindən idarə olunur.
Onun İsrail Qəzzada qətliam törədərkən bu ölkənin prezidenti Hersoqu qəbul edən ilk müsəlman din adamı olması böyük tənqidlərinə səbəb olmuşdu. Əslində, Baba Mondi islamın prinsiplərinə görə həqiqi bir müsəlman olmamaqda və İsrail tərəfindən istifadə edilməkdə ittiham olunur. Alban Bektaşiliyinin mərkəzi ABŞ-dadır və Bektaşilər Qərb dünyası ilə olduqca yaxşı əlaqələrə sahibdir.
Albaniyanın Baş naziri Edi Ramanın Bektaşi təriqətinə dayanan dövlətin yaradılacağını elan edərkən Vatikan modelinə istinad etməsi qəzəbin bir başqa səbəbidir. Digər tərəfdən, Bektaşi dövlətinin ABŞ və İsrail tərəfindən ərəb, türk dünyasına və İrana qarşı istifadə ediləcəyi ilə bağlı şərhlər də diqqəti çəkir”.
Turan Rzayev
Globalinfo.az
