“İqlim dəyişikliyi ilə əlaqələndirilən ekstremal hadisələr daha tez-tez, şiddətli və proqnozlaşdırıla bilməz hala gələ bilir ki, həmin hadisələr kənd təsərrüfatı istehsalına və məhsuldarlığa mənfi təsir göstərərək yalnız ərzaq təhlükəsizliyinə deyil, həm də təchizat zəncirini pozaraq qida təhlükəsizliyi üçün də risk yaradır. Yüksək temperatur, şiddətli quraqlıq dövrlərinin və leysan yağışların bir-birini əvəz etməsi, torpağın keyfiyyətinin pisləşməsi, dəniz səviyyəsinin artması və okeanların turşulanması kimi amillər qida məhsullarında müxtəlif bioloji və kimyəvi çirkləndiricilərin meydana gəlməsi kimi ciddi nəticələr doğurur. Bu da öz növbəsində qida ilə bağlı təhlükələrə məruz qalma riskini artırır, həmçinin təchizat zəncirinin sürətlə qlobal xarakter alması sayəsində yerli qida təhlükəsizliyi hadisələrinin beynəlxalq epidemiyalara çevrilməsinə şərait yaradır”.
Bu fikirləri Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin əməkdaşı Validə Sadıxova ADA Universitetində keçirilən "Qlobal iqlim dəyişikliyi və insan sağlamlığı: Təsirlərin azaldılmasında davamlı həllər və innovativ təşəbbüslər" mövzusunda konfransda deyib.
Onun sözlərinə görə, temperaturun və yağıntıların miqdarının dəyişilməsi qida mənşəli patogenlərin coğrafi yayılmasına və davamlığına da təsir göstərir. “Salmonella spp. və Campylobacter spp. kimi bir sıra patogenlərlə yoluxma hallarının yüksəlməsi dünyanın müxtəlif yerlərində artan temperaturla əlaqələndirilir. Tez-tez baş verən şiddətli qasırğalar əkin sahələrində təkrar-təkrar subasmaya səbəb olmaqla qida zəncirində patogenlərin yayılmasını asanlaşdırır. Beləliklə, yağıntıların davamiyyətindəki dəyişikliklər, ekstremal və mövsümə uyğun olmayan hava şəraiti, qlobal istiləşmə və digər iqlim dəyişiklikləri qida təhlükəsizliyinə birbaşa və ya dolayı yolla təsir göstərərək insan sağlamlığına təhlükə yaradır”, - deyə V.Sadıxova bildirib.
Qeyd edilib ki, iqlim dəyişikliyi həssas əhali qrupuna daxil edilən uşaqlara xüsusilə təsirsiz ötüşmür. Uşaqlar fiziki inkişaf mərhələsində olduqları üçün bu dəyişikliyə qarşı daha həssasdırlar və yetkinlik yaşına çatana qədər uşaqların beyinləri, ağciyərləri, immun sistemləri və digər həyati funksiyalarının sağlamlığı və inkişafı onların böyüdüyü mühitdən ciddi şəkildə təsirlənir. Coğrafi mühit iqlim dəyişikliyinə qarşı qorunmur. Bu, hər yerdə, hətta inkişaf etmiş ölkələrdə belə uşaqlara təsir göstərə bilir. Onlar çirklənmə, ölümcül xəstəliklər və ekstremal hava kimi iqlim dəyişikliyinin təsirlərinə qarşı daha həssasdır.
Agentlik nümayəndəsi eyib ki, iqlim dəyişikliyi nəticəsində meydana gələn ekstremal hava şəraiti kənd təsərrüfatına mənfi təsir edir və məhsul itkilərinə səbəb olur ki, bu da öz növbəsində qida məhsullarına əlçatanlığın azalması ilə nəticələnir. Bundan əlavə, yüksək temperatura uyğunlaşan zərərverici və ya zərərli orqanizmlərdə yaranan davamlılıq pestisidlərin normadan artıq tətbiqinə gətirib çıxarmaqla qidalarda toksikiliyin artmasına və nəticədə sağlamlıqla bağlı potensial təhlükələrin yaranmasına səbəb olur. Baş verən təbii fəlakətlər nəticəsində, məsələn daşqın, invaziv bitkilər vasitəsilə patogenlərin yeni ərazilərə yayılması da öz növbəsində məhsuldarlığın azalması və iqtisadi itkilərə gətirib çıxarmaqla qida məhsullarına olan ehtiyacı artırır, nəticədə qidalanma statusu minimuma enir.
V.Sadıxova bildirib ki, Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin məqsədi həm də Vahid Sağlamlıq Konsepsiyası çərçivəsində ictimai sağlamlıq üçün təhlükə yaradan, təbiətə və ətraf mühitə ziyan vuran, habelə ciddi iqtisadi itkilərə səbəb olan problemlərə qarşı ən effektiv izləmə və mübarizə üsullarını icra etmək üçün həmin yanaşmanın milli səviyyədə icrasına təkan vermək, digər əlaqəli qurumları bu mühüm məsələnin icrası üçün qarşılıqlı fəaliyyətə dəvət etmək və aktual fəaliyyətin bir parçasına çevrilməkdir.
Bu fikirləri Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin əməkdaşı Validə Sadıxova ADA Universitetində keçirilən "Qlobal iqlim dəyişikliyi və insan sağlamlığı: Təsirlərin azaldılmasında davamlı həllər və innovativ təşəbbüslər" mövzusunda konfransda deyib.
Onun sözlərinə görə, temperaturun və yağıntıların miqdarının dəyişilməsi qida mənşəli patogenlərin coğrafi yayılmasına və davamlığına da təsir göstərir. “Salmonella spp. və Campylobacter spp. kimi bir sıra patogenlərlə yoluxma hallarının yüksəlməsi dünyanın müxtəlif yerlərində artan temperaturla əlaqələndirilir. Tez-tez baş verən şiddətli qasırğalar əkin sahələrində təkrar-təkrar subasmaya səbəb olmaqla qida zəncirində patogenlərin yayılmasını asanlaşdırır. Beləliklə, yağıntıların davamiyyətindəki dəyişikliklər, ekstremal və mövsümə uyğun olmayan hava şəraiti, qlobal istiləşmə və digər iqlim dəyişiklikləri qida təhlükəsizliyinə birbaşa və ya dolayı yolla təsir göstərərək insan sağlamlığına təhlükə yaradır”, - deyə V.Sadıxova bildirib.
Qeyd edilib ki, iqlim dəyişikliyi həssas əhali qrupuna daxil edilən uşaqlara xüsusilə təsirsiz ötüşmür. Uşaqlar fiziki inkişaf mərhələsində olduqları üçün bu dəyişikliyə qarşı daha həssasdırlar və yetkinlik yaşına çatana qədər uşaqların beyinləri, ağciyərləri, immun sistemləri və digər həyati funksiyalarının sağlamlığı və inkişafı onların böyüdüyü mühitdən ciddi şəkildə təsirlənir. Coğrafi mühit iqlim dəyişikliyinə qarşı qorunmur. Bu, hər yerdə, hətta inkişaf etmiş ölkələrdə belə uşaqlara təsir göstərə bilir. Onlar çirklənmə, ölümcül xəstəliklər və ekstremal hava kimi iqlim dəyişikliyinin təsirlərinə qarşı daha həssasdır.
Agentlik nümayəndəsi eyib ki, iqlim dəyişikliyi nəticəsində meydana gələn ekstremal hava şəraiti kənd təsərrüfatına mənfi təsir edir və məhsul itkilərinə səbəb olur ki, bu da öz növbəsində qida məhsullarına əlçatanlığın azalması ilə nəticələnir. Bundan əlavə, yüksək temperatura uyğunlaşan zərərverici və ya zərərli orqanizmlərdə yaranan davamlılıq pestisidlərin normadan artıq tətbiqinə gətirib çıxarmaqla qidalarda toksikiliyin artmasına və nəticədə sağlamlıqla bağlı potensial təhlükələrin yaranmasına səbəb olur. Baş verən təbii fəlakətlər nəticəsində, məsələn daşqın, invaziv bitkilər vasitəsilə patogenlərin yeni ərazilərə yayılması da öz növbəsində məhsuldarlığın azalması və iqtisadi itkilərə gətirib çıxarmaqla qida məhsullarına olan ehtiyacı artırır, nəticədə qidalanma statusu minimuma enir.
V.Sadıxova bildirib ki, Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin məqsədi həm də Vahid Sağlamlıq Konsepsiyası çərçivəsində ictimai sağlamlıq üçün təhlükə yaradan, təbiətə və ətraf mühitə ziyan vuran, habelə ciddi iqtisadi itkilərə səbəb olan problemlərə qarşı ən effektiv izləmə və mübarizə üsullarını icra etmək üçün həmin yanaşmanın milli səviyyədə icrasına təkan vermək, digər əlaqəli qurumları bu mühüm məsələnin icrası üçün qarşılıqlı fəaliyyətə dəvət etmək və aktual fəaliyyətin bir parçasına çevrilməkdir.