Türk dünyasına hazırda 7 müstəqil Ölkə və onlarla muxtar ərazi tipli yarı müstəqil yaxud qeyri müstəqil ellər daxildir. 1991 ci il SSRİ dağıldıqdan sonra Türk dünyasında yüksəliş başladı və siyasi mədəni əlaqələr vasitəsi ilə ölkələrarası münasibətlər inkişaf etdirildi. Yakutiyadan Balkanlaradək uzanan bir tərəfi Bəsrə körfəzində başlayıb digəri Krım (Qırım) və Şimali Əfqanıstanadək ərazini əhatə edən Türküstan xüsusi siyasi əhəmiyyətə malik arealı əhatə edir. Son illər Türk Ölkələrinin biri birilə yaxınlaşması gələcəkdə vahid Turan İttifaqının qurula bilməsinə zəmin yaradır və yaxın illərdə bu gerçəkləşə bilər necə ki Avropa İttifaqının vahid ərazi birliyi, pul vahidi, ordu quruculuğu, strateji tərəfdaşlıq səviyyəsində həmkarlığı var Turan Ölkələrinin də adekvat İttifaqa sahib olub bu tipli addımları ata, vahid birlik quruculuğu həyata keçirə bilməsi mümkündür.
Turan Ölkələrinin güclənməsinə zəmin səbəblər: ● Rusiyanın Qərb Ölkələri ilə iqtisadi, siyasi əlaqələrinin zəifləməsi və Türk Ölkələri ilə yaxınlaşma ● Türk Ölkələrində milli etnik özünü dərk və milli kimlik şüurunun güclənməsi ● Türk Ölkələri arasında siyasi, iqtisadi, strateji, hərbi əlaqələr və qarşılıqlı əməkdaşlığın genişləndirilməsi ● Qarabağın işğaldan azad edilməsi ilə Azərbaycanın Cənubi Qafqazda güclü dövlətə çevrilməsi ● Türkiyə və Mərkəzi Asiya Türk Ölkələri arasında Azərbaycanın əlaqələndirici dövlətə çevrilməsi
Turan Ölkələrinin əsas ellərindən olan Güney Azərbaycanda milli azadlıq və özünüdərk yüksək səviyyədə olduğu, azadlıq üçün fəaliyyət göstərən hürriyyət partiya və təşkilatları İranın özündə yaxud xaricdə mühacir şəkildə siyasi işlər görərək müstəqillik üçün çalışır və 200 illik həsrətin bitməsi bütöv Azərbaycanın bərpası üçün elmi, mədəni, siyasi addımlar atırlar. Cənubi Azərbaycan müstəqil olarsa Qərbi və Şərqi Müstəqil Türk Ölkələri arasında quru əlaqəsi yaranacaq, Azərbaycan bütün Qafqazda hakim ölkəyə çevriləcəkdir. Bu gün bu El Türk dünyası üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edən diyardır. Ərdəbil, Təbriz, Urmiya və digər Bölgələr siyasi hürriyyət və türkçülük mərkəzlərinə çevrilib Rusiyada var olan muxtar türk respublikaları və ərazilər də (Başqırdıstan, Tatarıstan, Çuvaşiya, Dağıstan, Yakutiya və digər), İraqda Kərkük və Mosul, Suriyada Türkmən elləri də vahid Turanın hissəsidir və nə zamansa Turan İttifaqı qurularsa müstəqil yaxud muxtariyyət statusunda üzv ölkə olacaqlar Rusiya Ukrayna müharibəsi həm Qərb həm Rusiyanı siyasi baxımdan zəiflədib və diqqəti Türkiyə və Çinin üzərinə gətirib deyə Asiya yaxın on illiklər ərzində sürətlə inkişaf edəcək qitəyə çevriləcək. Türkiyə son illərdə hərbi baxımdan güclənmiş, yaxın Şərq və Şimali Afrikada (Liviya) və Balkanlarda, Qafqazda nüfuz əldə etmişdir Türkiyə hazırda Turanın yaranması və inkişafı üçün çalışan əsas ölkələrdən biridir və dövlətlərarası əlaqələndirici rolu oynayır. Türkiyə və Azərbaycanın digər ölkələrlə neft qaz, iqtisadi əlaqələr vasitəsi ilə Avropa regionunda təsir dairəsini gücləndirir və söz sahibi olur. Bu isə bu ölkələrin iqtisadiyyatının inkişafına və aparıcı region ölkələrinə çevrilməsinə şərait yaradır. Mərkəzi Asiya türk Ölkələri də Rusiya və Çinlə iqtisadi siyasi əlaqələri İnkişaf etdirirlər. Bu isə inkişaf etmiş Türk Ölkələrinin üzv olduğu Turanın yaranması üçün əsas meyarlardan sayıla bilər.
İsa İsmayılov (magistr, siyasi şərhçi)
Turan Ölkələrinin güclənməsinə zəmin səbəblər: ● Rusiyanın Qərb Ölkələri ilə iqtisadi, siyasi əlaqələrinin zəifləməsi və Türk Ölkələri ilə yaxınlaşma ● Türk Ölkələrində milli etnik özünü dərk və milli kimlik şüurunun güclənməsi ● Türk Ölkələri arasında siyasi, iqtisadi, strateji, hərbi əlaqələr və qarşılıqlı əməkdaşlığın genişləndirilməsi ● Qarabağın işğaldan azad edilməsi ilə Azərbaycanın Cənubi Qafqazda güclü dövlətə çevrilməsi ● Türkiyə və Mərkəzi Asiya Türk Ölkələri arasında Azərbaycanın əlaqələndirici dövlətə çevrilməsi
Turan Ölkələrinin əsas ellərindən olan Güney Azərbaycanda milli azadlıq və özünüdərk yüksək səviyyədə olduğu, azadlıq üçün fəaliyyət göstərən hürriyyət partiya və təşkilatları İranın özündə yaxud xaricdə mühacir şəkildə siyasi işlər görərək müstəqillik üçün çalışır və 200 illik həsrətin bitməsi bütöv Azərbaycanın bərpası üçün elmi, mədəni, siyasi addımlar atırlar. Cənubi Azərbaycan müstəqil olarsa Qərbi və Şərqi Müstəqil Türk Ölkələri arasında quru əlaqəsi yaranacaq, Azərbaycan bütün Qafqazda hakim ölkəyə çevriləcəkdir. Bu gün bu El Türk dünyası üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edən diyardır. Ərdəbil, Təbriz, Urmiya və digər Bölgələr siyasi hürriyyət və türkçülük mərkəzlərinə çevrilib Rusiyada var olan muxtar türk respublikaları və ərazilər də (Başqırdıstan, Tatarıstan, Çuvaşiya, Dağıstan, Yakutiya və digər), İraqda Kərkük və Mosul, Suriyada Türkmən elləri də vahid Turanın hissəsidir və nə zamansa Turan İttifaqı qurularsa müstəqil yaxud muxtariyyət statusunda üzv ölkə olacaqlar Rusiya Ukrayna müharibəsi həm Qərb həm Rusiyanı siyasi baxımdan zəiflədib və diqqəti Türkiyə və Çinin üzərinə gətirib deyə Asiya yaxın on illiklər ərzində sürətlə inkişaf edəcək qitəyə çevriləcək. Türkiyə son illərdə hərbi baxımdan güclənmiş, yaxın Şərq və Şimali Afrikada (Liviya) və Balkanlarda, Qafqazda nüfuz əldə etmişdir Türkiyə hazırda Turanın yaranması və inkişafı üçün çalışan əsas ölkələrdən biridir və dövlətlərarası əlaqələndirici rolu oynayır. Türkiyə və Azərbaycanın digər ölkələrlə neft qaz, iqtisadi əlaqələr vasitəsi ilə Avropa regionunda təsir dairəsini gücləndirir və söz sahibi olur. Bu isə bu ölkələrin iqtisadiyyatının inkişafına və aparıcı region ölkələrinə çevrilməsinə şərait yaradır. Mərkəzi Asiya türk Ölkələri də Rusiya və Çinlə iqtisadi siyasi əlaqələri İnkişaf etdirirlər. Bu isə inkişaf etmiş Türk Ölkələrinin üzv olduğu Turanın yaranması üçün əsas meyarlardan sayıla bilər.
İsa İsmayılov (magistr, siyasi şərhçi)
