Kino elə bir aləmdir ki, insanı həm güldürür, həm düşündürür, hər gün qarşılaşdığımız, gözümüzdə adiləşən hadisələri, insanları bizə başqa rakursdan təqdim edən, onların qeyri-adiliyini və unikallığını təcəssüm etdirən incəsənət növüdür.
Qısa müddət ərzində gördüklərimiz, bəzən birnəfəsə, gözümüzü belə çəkmədən izlədiyimiz bədii, sənədli ekran əsərlərini bizə çatdıran isə həyat həqiqətlərinə bəzən realist, bəzən müdrik və uzaqgörənliklə kameranın gözlüyündən görərək kinolentə köçürən böyük yaradıcı heyət və onu idarə edən kinorejissordur. Kinorejissor həm də ssenarist olanda isə bu iş xüsusilə çətinləşir, nəticə isə daha məzmunlu və dərin olur.
Kinorejissor Cahangir Zeynallının yaradıcılığında olduğu kimi...
Cahangir Zeynallı 13 oktyabr 1949-cu ildə Bakı şəhərində dünyaya gəlib. Ümumittifaq Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutunun rejissorluq fakültəsində təhsil alıb (1970-1975). Təhsilini başa vurduqdan sonra Cəfər Cabbarlı adına “Azərbaycanfilm” kinostudiyasında fəaliyyətə başlayıb. Qırxa yaxın sənədli və bir bədii film çəkib.
Rejissorun filmoqrafiyasına nəzər salsaq, mövzu müxtəlifliyinin şahidi olarıq: “Şəfa nöqtələri” (1977), “Sirk mənim həyatımdır” (1978), “Dostlar görüşəndə” (1980), “Neft çağırır”(1980), “Son söz” (1981), “Arzuya doğru” (1983), “Şeir mənim üçün bir kainatdır” (1984), “Əbədi iz” (1985), “Fikrət Əmirov” (1985), “Əbədiyyət yolu” (1987), “Sumqayıt yenidənqurma yolu ilə” (1987), “20 Yanvar” (1990), “Qobustan” (1991), “Azəreloktromaş” (1992), “Qaçqınlar” (1994), “Əsrin kontaktı”(1996), “Firəngiz Əlizadə. Lüsern-99” (1999) və s. quruluş verib.
Mövzular müxtəlif olsa da onları birləşdirən bir ana xətt var – bu isə Vətənə bağlılıq, Azərbaycanın tarixi keçmişini, milli mədəniyyətimizin dünya mədəni irsində rolunu, tutduğu mövqeyindən, yaşam tərzindən, dini görüşlərindən asılı olmayaraq Azərbaycan vətəndaşının əzmini nümayiş etdirməkdir. Bu filmlər həmçinin əks etdirdiyi mövzuya müxtəlif yöndən yanaşmaları ilə fərqlənir. Bir tərəfdən Azərbaycanın təbii sərvətləri, neftçilərimizin gərgin zəhməti, Sumqayıtda kimyaçılarımızın, metallurqlarımızın əldə etdikləri nailiyyətlər, digər tərəfdən isə sənayenin inkişafı ilə təbii ehtiyatlardan səmərəsiz istifadə, ekoloji problemləri əks etdirən kadrların bir-birini əvəzləməsi, tamaşaçıya quruculuğun, davamlı inkişafın iqtisadiyyatla ekologiyanın paralel inkişafının təmin olunmasından qaynaqlandığı ismarıcını verir və onu ətraf aləmə düşünərək, qayğı ilə yanaşmağa sövq edir.
Əməkdar incəsənət xadimi Cahangir Zeynallının bütün filmləri plakatdır. İşıqlandırdığı mövzudan asılı olmayaraq, hər biri tamaşaçıya və cəmiyyətə bir çağırışdır. Bu müraciətin əsasını isə Vətən sevgisi, dostu düşməndən ayırmaq niyyəti, insanpərvərlik və qayğıkeşlik durur. Ölkəmizin hüdudlarından kənarda başımıza gələn faciələri və müstəqillik uğrunda mübarizəmizi əks etdirən “20 Yanvar” və “Qaçqınlar” filmləri bədii-estetik dəyəri, ağır, çətin şəraitdə çəkilməsinə baxmayaraq yüksək peşəkar rejissor həlli ilə fərqlənirlər.
“Qobustan” (1991), “Fikrət Əmirov” (1985), “Firəngiz Əlizadə. Lüsern-99” (1999) və s. filmlər isə Azərbaycanın tarixi keçmişini əsərlərində yaşadaraq ona müasir musiqi çalarları qataraq dünyaya tanıdan, yaratdıqları milli musiqi irsimizin incilərinə çevrilən və ölkəmizi onun hüdudlarından kənarda tanıdaraq sevdirən, Azərbaycan adına ayaq üstə gurultulu alqışlarla qarşılanan bəstəkarlarımızın yaradıcılığından bəhs edir.
Kinorejissorun Xalq yazıçısı Anarın “Əlaqə” povesti əsasında ekranlaşdırdığı eyniadlı filmin qeyri-adiliyi isə fantastik janrda ilk Azərbaycan filmi olması ilə yanaşı, həm də sanki planetlə kainat arasında zaman maşınında irəliləyərək gözləntilərimizi gerçəkləşdirməsindədir.
Bəlkə də kinonu tamaşaçıya sevdirən də hər bir rejissora müyəssər olmayan bu xüsusiyyətdədir. Cahangir Zeynallı kökü bu torpaqdan su içib, onun energetikasını dərk edərək zamanı qabaqlamağı bacaran və 1989-cu ilin əvvəllərində hələ yalnız az saylı insanların içində cücərən, bir qığılcıma bənd olan azadlıq arzusunu “Əlaqə” filmi ilə nəinki ifadə edib, həm də tamaşaçıya göstərib. Bu əsər vasitəsilə sanki iç dünyamızla gerçəklik arasında bir körpü yaradıb. Filmin daha bir uğuru isə iki vətənpərvər, kinoya bağlı insanın vahid ideya ətrafında bir araya gəlməsinin nəticəsidir.
Qısa müddət ərzində gördüklərimiz, bəzən birnəfəsə, gözümüzü belə çəkmədən izlədiyimiz bədii, sənədli ekran əsərlərini bizə çatdıran isə həyat həqiqətlərinə bəzən realist, bəzən müdrik və uzaqgörənliklə kameranın gözlüyündən görərək kinolentə köçürən böyük yaradıcı heyət və onu idarə edən kinorejissordur. Kinorejissor həm də ssenarist olanda isə bu iş xüsusilə çətinləşir, nəticə isə daha məzmunlu və dərin olur.
Kinorejissor Cahangir Zeynallının yaradıcılığında olduğu kimi...
Cahangir Zeynallı 13 oktyabr 1949-cu ildə Bakı şəhərində dünyaya gəlib. Ümumittifaq Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutunun rejissorluq fakültəsində təhsil alıb (1970-1975). Təhsilini başa vurduqdan sonra Cəfər Cabbarlı adına “Azərbaycanfilm” kinostudiyasında fəaliyyətə başlayıb. Qırxa yaxın sənədli və bir bədii film çəkib.
Rejissorun filmoqrafiyasına nəzər salsaq, mövzu müxtəlifliyinin şahidi olarıq: “Şəfa nöqtələri” (1977), “Sirk mənim həyatımdır” (1978), “Dostlar görüşəndə” (1980), “Neft çağırır”(1980), “Son söz” (1981), “Arzuya doğru” (1983), “Şeir mənim üçün bir kainatdır” (1984), “Əbədi iz” (1985), “Fikrət Əmirov” (1985), “Əbədiyyət yolu” (1987), “Sumqayıt yenidənqurma yolu ilə” (1987), “20 Yanvar” (1990), “Qobustan” (1991), “Azəreloktromaş” (1992), “Qaçqınlar” (1994), “Əsrin kontaktı”(1996), “Firəngiz Əlizadə. Lüsern-99” (1999) və s. quruluş verib.
Mövzular müxtəlif olsa da onları birləşdirən bir ana xətt var – bu isə Vətənə bağlılıq, Azərbaycanın tarixi keçmişini, milli mədəniyyətimizin dünya mədəni irsində rolunu, tutduğu mövqeyindən, yaşam tərzindən, dini görüşlərindən asılı olmayaraq Azərbaycan vətəndaşının əzmini nümayiş etdirməkdir. Bu filmlər həmçinin əks etdirdiyi mövzuya müxtəlif yöndən yanaşmaları ilə fərqlənir. Bir tərəfdən Azərbaycanın təbii sərvətləri, neftçilərimizin gərgin zəhməti, Sumqayıtda kimyaçılarımızın, metallurqlarımızın əldə etdikləri nailiyyətlər, digər tərəfdən isə sənayenin inkişafı ilə təbii ehtiyatlardan səmərəsiz istifadə, ekoloji problemləri əks etdirən kadrların bir-birini əvəzləməsi, tamaşaçıya quruculuğun, davamlı inkişafın iqtisadiyyatla ekologiyanın paralel inkişafının təmin olunmasından qaynaqlandığı ismarıcını verir və onu ətraf aləmə düşünərək, qayğı ilə yanaşmağa sövq edir.
Əməkdar incəsənət xadimi Cahangir Zeynallının bütün filmləri plakatdır. İşıqlandırdığı mövzudan asılı olmayaraq, hər biri tamaşaçıya və cəmiyyətə bir çağırışdır. Bu müraciətin əsasını isə Vətən sevgisi, dostu düşməndən ayırmaq niyyəti, insanpərvərlik və qayğıkeşlik durur. Ölkəmizin hüdudlarından kənarda başımıza gələn faciələri və müstəqillik uğrunda mübarizəmizi əks etdirən “20 Yanvar” və “Qaçqınlar” filmləri bədii-estetik dəyəri, ağır, çətin şəraitdə çəkilməsinə baxmayaraq yüksək peşəkar rejissor həlli ilə fərqlənirlər.
“Qobustan” (1991), “Fikrət Əmirov” (1985), “Firəngiz Əlizadə. Lüsern-99” (1999) və s. filmlər isə Azərbaycanın tarixi keçmişini əsərlərində yaşadaraq ona müasir musiqi çalarları qataraq dünyaya tanıdan, yaratdıqları milli musiqi irsimizin incilərinə çevrilən və ölkəmizi onun hüdudlarından kənarda tanıdaraq sevdirən, Azərbaycan adına ayaq üstə gurultulu alqışlarla qarşılanan bəstəkarlarımızın yaradıcılığından bəhs edir.
Kinorejissorun Xalq yazıçısı Anarın “Əlaqə” povesti əsasında ekranlaşdırdığı eyniadlı filmin qeyri-adiliyi isə fantastik janrda ilk Azərbaycan filmi olması ilə yanaşı, həm də sanki planetlə kainat arasında zaman maşınında irəliləyərək gözləntilərimizi gerçəkləşdirməsindədir.
Bəlkə də kinonu tamaşaçıya sevdirən də hər bir rejissora müyəssər olmayan bu xüsusiyyətdədir. Cahangir Zeynallı kökü bu torpaqdan su içib, onun energetikasını dərk edərək zamanı qabaqlamağı bacaran və 1989-cu ilin əvvəllərində hələ yalnız az saylı insanların içində cücərən, bir qığılcıma bənd olan azadlıq arzusunu “Əlaqə” filmi ilə nəinki ifadə edib, həm də tamaşaçıya göstərib. Bu əsər vasitəsilə sanki iç dünyamızla gerçəklik arasında bir körpü yaradıb. Filmin daha bir uğuru isə iki vətənpərvər, kinoya bağlı insanın vahid ideya ətrafında bir araya gəlməsinin nəticəsidir.
