Kitabxanalar insanlığın tək etibarlı və qalıcı olan yaddaşıdır – dahi alman filosofu Artur Şopenhauer

1788-ci ildə Dansiqdə doğulan Artur Şopenhauer, kosmopolit biznesmen atanın və ədəbiyyatçı ananın oğlu olaraq Hamburqda böyüyüb, boya-başa çatıb. Maddi müstəqilliyi, müstəqil düşüncənin və zehni fəaliyyətin ilkin şərti hesab edib. Heç zaman evlənməyib və həyatının son iyirmi yeddi ilini, müxtəlif dövrlərdə saxladığı pudel itləriylə birgə Frankfurtda keçirib. Evindəki iş otağının divarında Kantın portreti, masasının üzərindəsə Buddanın kiçik heykəli olub. Əyləncə üçün "The times of London" qəzetini oxuyur, fleyta çalır və Frankfurt operasına gedərdi.

Şopenhauer "Dünya kor iradə və təsəvvür kimi" adlı bircə sistematik fəlsəfi əsər yazıb və onu 1818-ci ildə nəşr etdirib. Əsər dörd kitabdan ibarət olub. 1844-cü ildə, birinci nəşrin dörd kitabına, dörd kitab da əlavə edərək əsərini ikinci dəfə nəşr etdirib. Əsərin səhifə sayı 1000-ə yüksəlib. Alman fəlsəfəsinə aid olan əksər əsərlərin qəlizliyi ilə müqayisədə, bu əsərin üslubuna xas olan "İngilis aydınlığı" onun mütaliəsini bənzərsiz həzzə çevirib.

19-cu əsrin bütün Alman filosoflarının başlanğıc nöqtəsi Kantın yüksələn fiquru olub. Şopenhauerin 1818-ci il tarixli kitabının (əsas əsəri) ilk cümləsi belədir: "Dünya mənim təsəvvürümdür". Şopenhauerə görə təbii dünya, metafizik nöqteyi-nəzərdən sadəcə bir "röya"dır.

Transandental idealizm gündəlik həyatı "təzahürlər aləmi"nə endirdikdən sonra, dünyəvi reallığın əslində necə olduğunu sorğulayan həmin həyəcanlı sual, Şopenhauer və onun müasirləri üçün yenidən gündəmə gəlib: Madam ki, zaman, məkan əlaqəsi və əşyavilik zehnin bizim təcrübələrimizi şəkilləndirən formalarıdır və zehnimizdən qırağa çıxmağımız mümkünsüzdür, onda özündə gerçəklik də əsla bilinə bilməz. Şopenhauer öz həmkarları olan "alman idealistləriylə" birgə bu iddianı doğma kimi deyil, çağırış kimi qəbul edib. Yaradıcılığının yetkinlik mərhələsində Şopenhauer də bu iddianı təsdiqləyib. Fəlsəfənin, gerçəklik haqqında ən dərin həqiqətə çata bilməsə də, hər halda ortaq ağlın və təbiətşünaslığın izahından daha əhatəli və dərin şərh ortaya qoya biləcəyini düşünüb. İndi isə sizə Şopenhauerin kəlamlarını təqdim edirik:

Əgər fırıldaqçıların oyuncağı və təlxəklərin məsxərəsi olmaq istəmiriksə, ilk qayda əlçatmaz olmaqdır.

Qabiliyyət başqalarının vura bilmədiyi hədəfi vuran nişançı kimidir; dahi isə başqalarının görə bilmədiyi bir hədəfi vuran bir nişançıdır.

İnsanın qırx yaşına qədər keçən illəri bir kitabdır, geri qalan illəri də o kitabı tənqid etməsidir.

Sağlamlıq hər şey deyil, amma sağlamlıq olmadan hər şey bir heçdir.

Evlənmək, hüquqlarını ikiyə bölmək və vəzifələrini ikiyə qatlamaq deməkdir.

Tikansız gül yoxdur, amma gülsüz bir çox tikan vardır.

Dünyanın ən yoxsul insanı, puldan başqa heç bir şeyi olmayandır.

Sirrim mövzusunda səssizliyimi qorusam mənim əsirim olar; əgər ağzımdan qaçırsam mən onun əsiri olaram.

Düşməninin bilməsini istəmədiyin şeyi dostuna söylə.

Əlimizdə olan şeyləri çox nadir düşünürük. Əskik olanları isə daima.

Başqalarına bənzəməyə çalışaraq mənliyimizin dörddə üçünü itirərik.

Biri sizin üçün həqiqətən çox qiymətlidirsə, bunu ondan sanki bir günahmış kimi gizləyin. Bu xoş bir şey deyil, amma doğrudur.

Nə sevgiyə, nə də nifrətə gətirib çıxarmamaq dünya müdrikliyinin yarısıdır: Heç bir şey söyləməmək və heç bir şeyə inanmamaq da o biri yarısıdır.

Ağıllı olan, söhbət əsnasında nə haqqında danışdığından çox kiminlə danışdığını düşünərək hərəkət edəcək. Bunu etdiyi təqdirdə sonradan peşman olacağı heç bir şey söyləməyəcəyindən əmindir.

Mənim kimi insanlar tərəfindən geridə qalan fikirlər, abidələr həyatdakı ən böyük zövqümdür. Kitablar olmasa uzun zaman əvvəl ümidsizliyə qapılardım.

Bir-birlərini ən çox ovsunlayanlar, bir-birlərini ən çox tamamlayanlardır.

Ola bildiyi qədər az şey diləmək və çox şey öyrənmək istəyirəm.

Bəzilərinin eqoist sevgisi nifrətindən daha acıvericidir.

Kitabxanalar insanlığın tək etibarlı və qalıcı olan yaddaşıdır.

Mərhəmət əxlaqın təməlidir.

İnsanları tanıdığımdan bəri heyvanları sevirəm.

Hər kəs özündə əskik olanı sevər.

Tale kartları qarışdırır, biz də oynayırıq.
Просмотров: 0
Обнаружили ошибку или мёртвую ссылку?

Выделите проблемный фрагмент мышкой и нажмите CTRL+ENTER.
В появившемся окне опишите проблему и отправьте Администрации ресурса.

Şərh yaz

Kodu daxil edin:*
yenilə, əgər kod görünmürsə

Ay Media Company

Təsisçi və baş redaktor: Almaz Yaşar

Tel: (+99470) 250 22 52

[email protected]