Kosmik texnologiyalar sahəsində yeniliklər hər gün, hər saat inkişaf edir. Yeni
texnologiyalar həm elmi tədqiqatların daha dərindən öyrənilməsinə, həm də kommersiya
məqsədli layihələrin inkişafına təkan verir. Xüsusilə kosmosda fəaliyyət göstərən
cihazların miniatürləşdirilməsi, yəni kiçikölçülü, yüngül, lakin yüksək funksionallığa malik
cihazların hazırlanması bu sahədə yeni inqilabi dövr açır.
Azərbaycan kosmik tədqiqatlar sahəsində öz mövqeyini getdikcə gücləndirir. Son illərdə
milli peyk proqramlarının həyata keçirilməsi, innovasiya müsabiqələrinin təşkili və Elm,
Texnologiya, Mühəndislik və Riyaziyyat (STEM) təhsilinin inkişafı istiqamətində atılan
mühüm addımlar gənc nəslin bu sahəyə marağını artırır və ölkədə texnoloji inkişafı
sürətləndirir.
Məktəblərin müasir texnoloji avadanlıqlarla təmin edilməsi və müəllimlərin peşəkar
inkişafı istiqamətində atılan addımlar da şagirdlərin gələcək uğurlarında mühüm rol
oynayır. Xüsusilə kosmik yeniliklərlə bağlı seminarlar, təlim proqramları və layihələr
vasitəsilə şagirdlər kiçik yaşlarından müasir texnologiyaların necə işlədiyini öyrənir və
bu sahədə öz gələcək karyeralarını qurmağa təşviq olunurlar.
Qeyd edək ki, Azərkosmosun nəzdində fəaliyyət göstərən KOSMİK Akademiyanın bu
sahədə göstərdiyi təşəbbüslərin rolu əvəzolunmazdır.
Bu təşəbbüslər gəncləri yalnız nəzəri biliklərlə məhdudlaşdırmır, həm də real qlobal
problemlərin həll yollarını tapmağa istiqamətləndirir. Məktəblilər arasında keçirilən
innovasiya müsabiqələri, elmi konfranslar və texnologiya sərgiləri gənclərin öz
ideyalarını təqdim etməsi və beynəlxalq səviyyədə tanınması üçün əlverişli platforma
yaradır. Bu tədbirlərdə şagirdlər öz layihələrini inkişaf etdirərək mühəndislik,
proqramlaşdırma və tədqiqat sahələrində təcrübə qazanırlar.
2025-ci ildə bu təşəbbüslərin zirvə nöqtələrindən biri olaraq “SpaceX” daşıyıcı raketi
vasitəsilə “PocketQube” piko-peykinin kosmik orbitə buraxılması planlaşdırılır. Bu
layihə KOSMİK Akademiyanın təşkilatçılığı, Məktəbəqədər və Ümumi Təhsil üzrə Dövlət
Agentliyi, Azərbaycan Respublikası Təhsil İnstitutu, İnnovasiya və Rəqəmsal İnkişaf
Agentliyi, “Paşa Holdinq”, Braziliya Kosmik Agentliyi və Braziliyanın “IDEIA Space”
şirkətinin dəstəyi ilə keçirilən “Azərbaycan Milli Peyk İnnovasiya Müsabiqəsi”
çərçivəsində 7-9-cu sinif şagirdləri arasında baş tutacaq.
“PocketQube” peykləri ilk dəfə 2013-cü ilin noyabr ayında orbitə buraxılıb. Bu buraxılış
Avstriyaya məxsus “UniSat-5” platforması vasitəsilə həyata keçirilib və layihə
çərçivəsində bir neçə minipeyk, o cümlədən “WREN” (Almaniya), “T-LogoQube” (ABŞ)
və “QBScout-1” (İtaliya) peykləri orbitə yerləşdirilib. Bu konsepsiya yalnız texnoloji
tərəqqinin məhsulu deyil, həm də kosmosun hamıya aid olduğu ideyasının bir növ
simvoludur.
Standart olaraq ölçüsü 5x5x5 sm, çəkisi isə təxminən 250 qr olan bu peyklər möhkəm
materiallardan (alüminium ərintiləri, karbon kompozitlər) hazırlanır ki, bu da həm
mexaniki davamlılığı, həm də istilik idarəetməsini təmin edir.
“SpaceX”in “birgə buraxılış proqramı” (“rideshare”) vasitəsilə kiçik peyklərin orbitə
buraxılması xərclərinin azalması layihənin iqtisadi baxımdan daha əlçatan olmasını
təmin edir. “Rideshare” proqramının mahiyyəti ondan ibarətdir ki, bir raket buraxılışı
zamanı müxtəlif müştərilərə məxsus olan kiçikölçülü peyklər eyni anda orbitə çıxarılır.
Bundan əlavə, “SpaceX”in yüksək etibarlı buraxılış platforması “PocketQube” peykinin
təhlükəsiz şəkildə orbitə çatdırılmasını təmin edəcək və layihənin texniki və elmi
məqsədlərinin uğurla həyata keçirilməsinə imkan yaradacaq.
Bu təşəbbüslər azərbaycanlı məktəblilərin beynəlxalq kosmik texnologiyalara
inteqrasiyasını, qabaqcıl texnologiyaların təhsilə mühüm təsirini, məktəblilərin rəqəmsal
savadlılığının artırılması istiqamətində atılan addımların rolunu bir daha vurğulayır.
Bundan əlavə, bu layihələr gəncləri məktəb yaşlarından yerli və beynəlxalq səviyyədə
yeni əməkdaşlıq qurmağa, praktiki tətbiqlər vasitəsilə nəzəri biliklərini mürəkkəb
layihələrdə tətbiq etməyə təşviq edir.
texnologiyalar həm elmi tədqiqatların daha dərindən öyrənilməsinə, həm də kommersiya
məqsədli layihələrin inkişafına təkan verir. Xüsusilə kosmosda fəaliyyət göstərən
cihazların miniatürləşdirilməsi, yəni kiçikölçülü, yüngül, lakin yüksək funksionallığa malik
cihazların hazırlanması bu sahədə yeni inqilabi dövr açır.
Azərbaycan kosmik tədqiqatlar sahəsində öz mövqeyini getdikcə gücləndirir. Son illərdə
milli peyk proqramlarının həyata keçirilməsi, innovasiya müsabiqələrinin təşkili və Elm,
Texnologiya, Mühəndislik və Riyaziyyat (STEM) təhsilinin inkişafı istiqamətində atılan
mühüm addımlar gənc nəslin bu sahəyə marağını artırır və ölkədə texnoloji inkişafı
sürətləndirir.
Məktəblərin müasir texnoloji avadanlıqlarla təmin edilməsi və müəllimlərin peşəkar
inkişafı istiqamətində atılan addımlar da şagirdlərin gələcək uğurlarında mühüm rol
oynayır. Xüsusilə kosmik yeniliklərlə bağlı seminarlar, təlim proqramları və layihələr
vasitəsilə şagirdlər kiçik yaşlarından müasir texnologiyaların necə işlədiyini öyrənir və
bu sahədə öz gələcək karyeralarını qurmağa təşviq olunurlar.
Qeyd edək ki, Azərkosmosun nəzdində fəaliyyət göstərən KOSMİK Akademiyanın bu
sahədə göstərdiyi təşəbbüslərin rolu əvəzolunmazdır.
Bu təşəbbüslər gəncləri yalnız nəzəri biliklərlə məhdudlaşdırmır, həm də real qlobal
problemlərin həll yollarını tapmağa istiqamətləndirir. Məktəblilər arasında keçirilən
innovasiya müsabiqələri, elmi konfranslar və texnologiya sərgiləri gənclərin öz
ideyalarını təqdim etməsi və beynəlxalq səviyyədə tanınması üçün əlverişli platforma
yaradır. Bu tədbirlərdə şagirdlər öz layihələrini inkişaf etdirərək mühəndislik,
proqramlaşdırma və tədqiqat sahələrində təcrübə qazanırlar.
2025-ci ildə bu təşəbbüslərin zirvə nöqtələrindən biri olaraq “SpaceX” daşıyıcı raketi
vasitəsilə “PocketQube” piko-peykinin kosmik orbitə buraxılması planlaşdırılır. Bu
layihə KOSMİK Akademiyanın təşkilatçılığı, Məktəbəqədər və Ümumi Təhsil üzrə Dövlət
Agentliyi, Azərbaycan Respublikası Təhsil İnstitutu, İnnovasiya və Rəqəmsal İnkişaf
Agentliyi, “Paşa Holdinq”, Braziliya Kosmik Agentliyi və Braziliyanın “IDEIA Space”
şirkətinin dəstəyi ilə keçirilən “Azərbaycan Milli Peyk İnnovasiya Müsabiqəsi”
çərçivəsində 7-9-cu sinif şagirdləri arasında baş tutacaq.
“PocketQube” peykləri ilk dəfə 2013-cü ilin noyabr ayında orbitə buraxılıb. Bu buraxılış
Avstriyaya məxsus “UniSat-5” platforması vasitəsilə həyata keçirilib və layihə
çərçivəsində bir neçə minipeyk, o cümlədən “WREN” (Almaniya), “T-LogoQube” (ABŞ)
və “QBScout-1” (İtaliya) peykləri orbitə yerləşdirilib. Bu konsepsiya yalnız texnoloji
tərəqqinin məhsulu deyil, həm də kosmosun hamıya aid olduğu ideyasının bir növ
simvoludur.
Standart olaraq ölçüsü 5x5x5 sm, çəkisi isə təxminən 250 qr olan bu peyklər möhkəm
materiallardan (alüminium ərintiləri, karbon kompozitlər) hazırlanır ki, bu da həm
mexaniki davamlılığı, həm də istilik idarəetməsini təmin edir.
“SpaceX”in “birgə buraxılış proqramı” (“rideshare”) vasitəsilə kiçik peyklərin orbitə
buraxılması xərclərinin azalması layihənin iqtisadi baxımdan daha əlçatan olmasını
təmin edir. “Rideshare” proqramının mahiyyəti ondan ibarətdir ki, bir raket buraxılışı
zamanı müxtəlif müştərilərə məxsus olan kiçikölçülü peyklər eyni anda orbitə çıxarılır.
Bundan əlavə, “SpaceX”in yüksək etibarlı buraxılış platforması “PocketQube” peykinin
təhlükəsiz şəkildə orbitə çatdırılmasını təmin edəcək və layihənin texniki və elmi
məqsədlərinin uğurla həyata keçirilməsinə imkan yaradacaq.
Bu təşəbbüslər azərbaycanlı məktəblilərin beynəlxalq kosmik texnologiyalara
inteqrasiyasını, qabaqcıl texnologiyaların təhsilə mühüm təsirini, məktəblilərin rəqəmsal
savadlılığının artırılması istiqamətində atılan addımların rolunu bir daha vurğulayır.
Bundan əlavə, bu layihələr gəncləri məktəb yaşlarından yerli və beynəlxalq səviyyədə
yeni əməkdaşlıq qurmağa, praktiki tətbiqlər vasitəsilə nəzəri biliklərini mürəkkəb
layihələrdə tətbiq etməyə təşviq edir.
