303-cü il 24 fevral tarixində Roma imperatoru Diokletian xristianlığı qadağan edən fərman verdi.
24 fevral 1525-ci ildə Fransa və İspaniya İmperiya ordusu arasında “Pavia müharibəsi” baş verib. Müharibədə məğlub olan Fransa Kralı I Fransua müqəddəs Roma Germen İmperatoru Şarlkenə əsir düşüb. Oğlunun əsir düşdüyünü öyrənən Ana kraliça Louis Qanuni Sultan Süleymana məktub göndərərək yardım istəyib. Qanuninin bu tələbi qəbul etməsi qarşısında isə Osmanlı ordusu ilə Şarlkenin qüvvələri 29 avqust 1526-cı ildə Mohaç müharibəsində qarşı-qarşıya gəlib. Mohaç müharibəsi Osmanlının qələbəsilə sona çatıb, imzalanan sülh müqaviləsi ilə Kral Fransua sərbəst buraxılıb.
Pavia müharibəsi
Mohaç müharibəsi (miniatür)
1582-ci il 24 fevral tarixində Papa XIII Qriqori qriqorian təqvimini təqdim etdi, amma bu təqvimin tətbiqi 1582-ci ilin 4 oktyabrı baş tutdu. Həmin ildə hər ayın tarixi 10 gün sürüşdürülür ( 4 oktyabr 1582-ci il tarixdə İspaniya, İtaliya, Portuqaliya, Reç Pospolitiya (Büyük Litva knyazlığı və Polşa tərkibində federativ dövlət) ərazisində oktyabrın 5-inin 15 oktyabr olduğu elan edildi), qısa və uzun illərin növbələşməsi saxlanılır. Qərara alınır ki, illərin nömrələrindən hansı biri iki sıfırla bitirsə və yüzlüklərin sayı 4-ə bölünmürsə, o ili qısa il hesab etsinlər. Qriqori təqvimi də Yuli təqvimi kimi 12 aydan ibarətdir və yeni il yanvarın 1-də başlayıb dekabırın 31-də qurtarır.
1793-cü ilin 24 fevralında Osmanı dövlətində Avropa sayağı yeni bir ordu – Nizami-Cedit quruldu. Yeniçerilərin yetərsiz olduğunu və dövlətin başına açdığı problemləri nəzərə alan Sultan III Səlim Nizami-Cedit adlı yeni bir ordunun yaradılması üçün fərman imzaladı. Bu ordu ilk uğurunu Akkada Fransanı məğlub edərək göstərdi. Ancaq III Səlimin taxtdan endirilməsi ilə Nizami-Cedit ordusu da aradan qaldırıldı.
Bu il Azərbaycanın ictimai xadimi Əli bəy Hüseynzadənin 155 yaşı tamam olur. Əli bəy Hüseynzadə 1864-cü il 24 fevralda Salyanda anadan olub. Tiflis gimnaziyasını bitirib (1875-1885), uşaqlıq və tələbəlik illərində türk, fars, ərəb, alman və rus dillərini mükəmməl öyrənib. Ə.Hüseynzadə 1885-ci ildə Sankt-PeterburqUniversitetinin riyaziyyat fakültəsində oxuyub, həm də Şərqşünaslıq fakültəsində görkəmli professorların mühazirələrini dinləyib. Əli bəy həm də Sankt-Peterburq İmperator Rəssamlıq Akademiyasında da təhsil alıb. O, bir sıra portret və mənzərələrin də müəllifidir. Əli bəy Hüseynzadə Əhməd bəy Ağayevlə birlikdə “Həyat” qəzetinə redaktorluq edib, 1906-cı ildə isə “Füyuzat” jurnalını yaradıb. O, qələm dostları ilə birlikdə yalnız bir jurnal nümunəsi nəşr etməklə məhdudlaşmadılar, füyuzatçılıq xətti-hərəkatını, "Füyuzat" jurnalistikası məktəbini yaratmaqla tarix səhifələrinə öz imzalarını atdılar. "Füyuzat"da Əli bəy Hüseynzadə məqalələrinin birində yazırdı: "Bizə fədai lazımdır! Türk hissiyyatlı, islam etiqadlı, Avropa (müasir) qiyafəli fədai!" Sonralar başqa milli mətbuat orqanları tərəfindən bu fikirlər "Türkləşmək, islamlaşmaq, müasirləşmək" – azərbaycançılıq şəklində formulə edilərək təbliğ olundu. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə dövlət bayrağında üç rənglə (mavi, qırmızı, yaşıl) simvollaşan Azərbaycan vətəndaşının ideya-mənəvi dəyərləri Əli bəy Hüseynzadənin həmin tezisi və füyuzatçıların tarixi xidmətləri ilə bağlıdır. İstanbul Darülfünunun professoru olan Əli bəy Hüseynzadə 1940-cı ildə İstanbulda vəfat edib. (1864-1940)
20-ci əsr Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrindən biri, yazıçı, müəllim və ictimai xadim Abdulla Şaiq 1881-ci ilin bu günü dünyaya gəlib. “Tülkü Həccə gedir”, “Yaxşı arxa”, “Şələquyruq”, “Tıq-tıq xanım” mənzum hekayələri bu gün də uşaqlar tərəfindən sevə-sevə oxunur, söylənilir. Abdulla Şaiq həm də Azərbaycan uşaq dramaturgiyasının banisidir. (“Gözəl bahar”, “El oğlu”, “Vətən”, “Nüşabə”, “Ana” pyesləri tamaşaya qoyulub.) Dünya ədəbiyyatı ilə yaxşı tanış olan, rus və fars dillərini mükəmməl bilən Abdulla Şaiq Nizami, Şekspir, Defo, Krılov, Puşkin, Lermontov, Qorki və başqalarından tərcümələr edib. Onun xalq maarifi sahəsində də mühüm xidmətləri olub: “Uşaq çeşməyi”, “Gülzar”, “Qiraət kitabı” və b. dərsliklər yazıb, ali məktəblərdə mühazirələr oxuyub. (1881-1959)
Azərbaycanın xalq qəhrəmanı Abbasqulu bəy Şadlinski 1886-cı ilin bu günü İrəvan quberniyasının Böyük Vedi kəndində dünyaya gəlib. 1918-ci ildə Naxçıvan və Qərbi Azərbaycanda ermənilərin azərbaycanlılara qarşı törətdiyi soyqırımın qarşısını almaq üçün Şadlinski Vedidə “Qırmızı tabor” adlı könüllü partizan birliyi təşkil edib. 1918-1919-cu illərdə daşnak hərbi hissələrinin Vediyə hücumları zamanı böyük şücaət göstərib. 1922-28-ci illərdə Qərbi Azərbaycanda məsul vəzifələrdə çalışıb. 1930-cu illərdə isə quldurlar tərəfindən qətlə yetirilib. Yazıçı Fərman Kərimzadə “Qarlı aşırım” romanında Abbasqulu bəy Şadlinskinin həyat və fəaliyətinə geniş yer ayırıb. (1886-1930)
Tanınmış rəssam, arxeoloq, muzey qurucusu və İstanbulun Kadıköy rayonunun ilk bələdiyyə sədri Osman Həmdi bəy 1910-cu ilin 24 fevralında dünyadan köçüb. Osman Həmdi bəy İstanbulda bu gün Memar Sinan Universiteti Gözəl Sənətlər fakültəsi adlanan Sənayeyi-Nefisə Ali Məktəbinin və İstanbul Arxeologiya Muzeyinin qurucusudur. Türkiyədə ilk elmi qazıntı işlərinin başlanmasının təşəbbüskarı olan Osman Həmdi bəy Nemrut dağı, Lagina və Saydada arxeoloji qazıntılar aparıb. Saydada qazıntıları zamanı ortaya çıxardığı "İsgəndərin məzarı", "Tısbağa təlimçisi", "Silah taciri" arxeologiya dünyasının şah əsərlərindən sayılır. Osman Həmdi bəyin rəsmlərinin bir qismi isə İstanbul Rəsm və Heykəl Muzeyində, London, Liverpul və Boston muzeylərində nümayiş etdirilir.
1918-ci il 24 fevral tarixində Estoniya müstəqilliyini elan etdi.
1920-ci il 24 fevral tarixində Münhendə Alman Nasional Sosialist Fəhlə Partiyası yaradıldı.
1921-ci il 24 fevral tarixində müasir Azərbaycan təsviri sənətinin görkəmli nümayəndəsi, Xalq Rəssamı, Əməkdar İncəsənət Xadimi, Dövlət mükafatı laureatı, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdçüsü, “Şərəf” və “Şöhrət” ordenli Oqtay Sadıqzadə anadan olub (1921-2014). O.Sadıqzadə müxtəlif janrlarda çəkdiyi əsərləri ilə şöhrət qazanaraq qısa müddətdə müasir Azərbaycan incəsənətinin inkişafında xüsusi xidmətləri ilə seçilən fırça ustasına çevrilib. Milli rəssamlıq sənətinin inkişafında müstəsna rol oynayan sənətkarın yaratdığı boyakarlıq və qrafika əsərləri dövrün sənət salnaməsidir və incəsənət tariximizdə özünəməxsus yer tutur.
1942-ci ilin bu günü Rumıniyanın Konstansa limanından hərəkət edən və Fələstinə yəhudiləri aparan Struma gəmisi Qara dənizdə partlayış nəticəsində batdı. İllər sonra partlayışın səbəbinin bir Rusiya sualtı qayığının törətdiyi bomba olduğu ortaya çıxdı. Bu hadisədə 800-ə yaxın yəhudi həyatını itirdi, yalnız bir nəfər xilas ola bildi.
24 fevral 1954-cü ildə Tunay çayının Qara dənizə, ordan da İstanbul boğazına enən buz kütlələri, təbəqələr halında bütün boğazı örtdü; dənizdə yol hərəkəti dayandı.
24 fevral 1955-ci ildə Türkiyə, İraq, Pakistan və İran arasında Bağdad Paktı imzalandı. Bağdad Paktının digər adı CENTO-dur ki, 1979-cu ilə qədər davam edib.
1977-ci ilin bu günü Türkiyənin fizika üzrə professoru Feza Gürsey Oppenheimer Mükafatına və Eynşteyn Ordeninə layiq görüldü. F.Gürsey Oppenheimer Mükafatını amerikalı fizik S.Qlaşovla (S.Glashow) bölüşdü.
1989-cü il 24 fevral tarixində Ayətullah Xomeyni "Şeytan ayələri" kitabının müəllifi - Salman Rüşdini öldürməyə görə 3 milyon ABŞ dolları mükafat vəd etdi.
1991-ci il 24 fevralda Birinci Körfəz Müharibəsində Quru Hərəkatı başladı. Belə ki, İraqın Küveyti işğal etməsilə başlayan I Körfəz Müharibəsində İraqa hava hərəkatından sonra koalisiya qüvvələri tərəfindən quru hərəkatına start verildi. Amerika Birləşmiş Ştatlarının başçılığı ilə Səudiyyə Ərəbistanının şimalından başlayan hərəkat üç gün davam etdi və sonda İraqın müqaviməti qırılaraq atəşkəs elan olundu.
1994-cü il24 fevral tarixində Milli Məclis “Xocalı soyqırımı günü haqqında” xüsusi qərar qəbul edib. Qərarda hər il fevralın 26-nın Xocalı soyqırımı günü kimi qeyd edilməsi, bu barədə beynəlxalq təşkilatlara məlumat verilməsi nəzərdə tutulub.
2009-cu il 24 fevral tarixində Bakıda Daxili İşlər Nazirliyinin “Təhlükəsiz şəhər” avtomatlaşdırılmış idarəetmə mərkəzi və general-leytenant Arif Heydərov adına Respublika hospitalı istifadəyə verilib. Prezident İlham Əliyev açılış mərasimlərində iştirak edib.
