İsrailin Livana hücumu, “Hizbullah”a qarşı əməliyyatlar davam edir. Öz növbəsində, qruplaşma da Təl-Əvivə cavab zərbələri endirir. Son məlumata görə, “Hizbullah” “Mossad”ın mənzil qərargahını raketlə vurub.
Globalinfo.az-a danışan politoloq Züriyə Qarayeva deyib ki, bir qədər əvvəl İsrail ordusu 2023-cü il oktyabrın 7-dən bəri Livandakı “Hizbullah” hədəflərinə ən əhatəli hava hücumunu həyata keçirib:
“Ölkənin cənubundakı hədəflər, şərqdəki Bekaa vadisi və şimalda Suriya sərhədindəki bəzi ərazilər havadan vurulub. “Hizbullah” raket hücumları ilə cavab verib.
Livan-İsrail sərhədində müharibənin yeni mərhələsi bu bölgəyə marağın artmasına səbəb olub. Əslində “Hizbullah”ın İsraili hədəf alan hücumları “Əqsa Tufanı” əməliyyatının ertəsi günü başlayıb və son 8 ayda təxminən 400 “Hizbullah” əsgəri həyatını itirib. Zamanla sürət qazanan bu müharibədə “Hizbullah”ın əsas strategiyası İsraili şimal cəbhəsində gecikdirərək işğalçı qüvvələrin diqqətini bölmək idi. “Hizbullah” bu yolla həm İsrailin bütün gücü ilə Qəzzaya hücumunun qarşısını almağı, həm də Fələstin müqavimət qruplarına olan təzyiqləri azaltmağı hədəfləyir.
Son 3 ayda sərhəddə intensivləşən qarşıdurmalar və İsrailin “Hizbullah”ın yüksəksəviyyəli komandirlərindən Talib Sami Abdullahın öldürülməsi ilə daha çox gözə çarpan hərbi hərəkətlilik sözügedən strategiyanın bir hissəsidir.
Oktyabrın 7-dən bu yana genişmiqyaslı müharibənin tərəfi olmadığını açıqlayan “Hizbullah” Livanın yerli şərtlərinə görə ehtiyatlı davranırdı, digər tərəfdən isə döyüş qabiliyyətini artıran yol xəritəsini izləyirdi. “Hizbullah”ın son zamanlar hücumlarının dozasını artırması ehtiyatlılıq və hərəkət balansında izlədiyi strategiyanın nəticəsi kimi şərh edilə bilər. Bu yolla hərəkat iki ehtimalı planlaşdırır. Bunlardan birincisi İsrailin geri addım ataraq müharibəni bitirməsi, ikincisi isə Qəzza cəbhəsini bağlayaraq Livana qarşı hərtərəfli müharibəyə başlamasıdır”.
Ekspert deyib ki, 2006-cı ilin iyul müharibəsində də “Hizbullah” oxşar strategiyasını gördük:
“Seçkilərdə qalib gələn HƏMAS-a zərbə vurmaq üçün İsrailin Qəzzaya başlatdığı hücumları aradan qaldırmaq prosesinə qarışan “Hizbullah” müharibəni Livan sahəsinə çəkərək HƏMAS-ı rahatlatdı. Əgər bu gün də eyni ehtimal ortaya çıxsaydı, başlatdığı deyil, işğalçının hücumuna cavab verən müharibəyə qoşulmaq “Hizbullah”ın daxili legitimliyinə xələl gətirməzdi. Bu prosesdə yerli aktorlardan bəziləri “Hizbullah”ı dəstəkləməsələr də işğalçının varlığına görə, tamamilə ona qarşı olmayacaqlar. Ancaq hər şeyə baxmayaraq, yerli və regional konyukturaya görə belə bir müharibə “Hizbullah”ın tələb etdiyi variant deyil. Buna görə də 2006-cı ilin iyul müharibəsindən fərqli olaraq, İsraili Livan ərazisinə çəkən yüksək intensiv hücumlar aylar sonra baş verdi. Bir sözlə, “Hizbullah” dünyaya bu mesajı verir: Biz Livan ərazisində genişmiqyaslı müharibə istəmirik, lakin müqavimət oxunun gələcəyini qurban vermək fikrində deyilik və lazım gələrsə, son seçim olsa belə, İsraillə genişmiqyaslı müharibədən qaçmayacağıq.
İsrail üçün “Hizbullah”ın dayandırılması mühüm təhlükəsizlik probleminə çevrilib. Cənubi Livandan gələn hücumlar səbəbindən İsrailin şimalında həyat demək olar ki, tamamilə dayanıb. Sakinlərin bu əraziləri tərk etməli olması və İsrail əsgərlərinin raketlər, ağır silahlar və pilotsuz uçuş aparatları ilə itki verməsi “Hizbullah”ın çəkindirici gücünün İsrail ictimaiyyətində müzakirə edilməsinə səbəb olub. O baxımdan müharibənin çox uzanması İsrailin maraqlarına zidd hesab oluna bilər”.
Politoloq qeyd edib ki, İsrailin Livana müharibə elan etməsi iki səbəblə əlaqələndirilə bilər:
“Birinci halda, İsrail Livanda ictimai rəyi sakitləşdirmək və şimal hissəsində çarəsizliyini ört-basdır etmək üçün darmiqyaslı əməliyyat keçirməyi düşünür. Belə olan halda hərbi potensial baxımından özünü xeyli inkişaf etdirmiş “Hizbullah”a qarşı quru müharibəsi aparmaq heç də asan olmayacaq.
İkinci ssenaridə ABŞ və Körfəz ölkələrinin dəstəyi ilə müharibə başladıla bilər. İstənilən halda İranın və regionun digər qeyri-dövlət aktorlarının da iştirakı ilə müharibənin bütün regionda genişlənməsindən söhbət gedə bilməz”.
Turan Rzayev
Globalinfo.az
Globalinfo.az-a danışan politoloq Züriyə Qarayeva deyib ki, bir qədər əvvəl İsrail ordusu 2023-cü il oktyabrın 7-dən bəri Livandakı “Hizbullah” hədəflərinə ən əhatəli hava hücumunu həyata keçirib:
“Ölkənin cənubundakı hədəflər, şərqdəki Bekaa vadisi və şimalda Suriya sərhədindəki bəzi ərazilər havadan vurulub. “Hizbullah” raket hücumları ilə cavab verib.
Livan-İsrail sərhədində müharibənin yeni mərhələsi bu bölgəyə marağın artmasına səbəb olub. Əslində “Hizbullah”ın İsraili hədəf alan hücumları “Əqsa Tufanı” əməliyyatının ertəsi günü başlayıb və son 8 ayda təxminən 400 “Hizbullah” əsgəri həyatını itirib. Zamanla sürət qazanan bu müharibədə “Hizbullah”ın əsas strategiyası İsraili şimal cəbhəsində gecikdirərək işğalçı qüvvələrin diqqətini bölmək idi. “Hizbullah” bu yolla həm İsrailin bütün gücü ilə Qəzzaya hücumunun qarşısını almağı, həm də Fələstin müqavimət qruplarına olan təzyiqləri azaltmağı hədəfləyir.
Son 3 ayda sərhəddə intensivləşən qarşıdurmalar və İsrailin “Hizbullah”ın yüksəksəviyyəli komandirlərindən Talib Sami Abdullahın öldürülməsi ilə daha çox gözə çarpan hərbi hərəkətlilik sözügedən strategiyanın bir hissəsidir.
Oktyabrın 7-dən bu yana genişmiqyaslı müharibənin tərəfi olmadığını açıqlayan “Hizbullah” Livanın yerli şərtlərinə görə ehtiyatlı davranırdı, digər tərəfdən isə döyüş qabiliyyətini artıran yol xəritəsini izləyirdi. “Hizbullah”ın son zamanlar hücumlarının dozasını artırması ehtiyatlılıq və hərəkət balansında izlədiyi strategiyanın nəticəsi kimi şərh edilə bilər. Bu yolla hərəkat iki ehtimalı planlaşdırır. Bunlardan birincisi İsrailin geri addım ataraq müharibəni bitirməsi, ikincisi isə Qəzza cəbhəsini bağlayaraq Livana qarşı hərtərəfli müharibəyə başlamasıdır”.
Ekspert deyib ki, 2006-cı ilin iyul müharibəsində də “Hizbullah” oxşar strategiyasını gördük:
“Seçkilərdə qalib gələn HƏMAS-a zərbə vurmaq üçün İsrailin Qəzzaya başlatdığı hücumları aradan qaldırmaq prosesinə qarışan “Hizbullah” müharibəni Livan sahəsinə çəkərək HƏMAS-ı rahatlatdı. Əgər bu gün də eyni ehtimal ortaya çıxsaydı, başlatdığı deyil, işğalçının hücumuna cavab verən müharibəyə qoşulmaq “Hizbullah”ın daxili legitimliyinə xələl gətirməzdi. Bu prosesdə yerli aktorlardan bəziləri “Hizbullah”ı dəstəkləməsələr də işğalçının varlığına görə, tamamilə ona qarşı olmayacaqlar. Ancaq hər şeyə baxmayaraq, yerli və regional konyukturaya görə belə bir müharibə “Hizbullah”ın tələb etdiyi variant deyil. Buna görə də 2006-cı ilin iyul müharibəsindən fərqli olaraq, İsraili Livan ərazisinə çəkən yüksək intensiv hücumlar aylar sonra baş verdi. Bir sözlə, “Hizbullah” dünyaya bu mesajı verir: Biz Livan ərazisində genişmiqyaslı müharibə istəmirik, lakin müqavimət oxunun gələcəyini qurban vermək fikrində deyilik və lazım gələrsə, son seçim olsa belə, İsraillə genişmiqyaslı müharibədən qaçmayacağıq.
İsrail üçün “Hizbullah”ın dayandırılması mühüm təhlükəsizlik probleminə çevrilib. Cənubi Livandan gələn hücumlar səbəbindən İsrailin şimalında həyat demək olar ki, tamamilə dayanıb. Sakinlərin bu əraziləri tərk etməli olması və İsrail əsgərlərinin raketlər, ağır silahlar və pilotsuz uçuş aparatları ilə itki verməsi “Hizbullah”ın çəkindirici gücünün İsrail ictimaiyyətində müzakirə edilməsinə səbəb olub. O baxımdan müharibənin çox uzanması İsrailin maraqlarına zidd hesab oluna bilər”.
Politoloq qeyd edib ki, İsrailin Livana müharibə elan etməsi iki səbəblə əlaqələndirilə bilər:
“Birinci halda, İsrail Livanda ictimai rəyi sakitləşdirmək və şimal hissəsində çarəsizliyini ört-basdır etmək üçün darmiqyaslı əməliyyat keçirməyi düşünür. Belə olan halda hərbi potensial baxımından özünü xeyli inkişaf etdirmiş “Hizbullah”a qarşı quru müharibəsi aparmaq heç də asan olmayacaq.
İkinci ssenaridə ABŞ və Körfəz ölkələrinin dəstəyi ilə müharibə başladıla bilər. İstənilən halda İranın və regionun digər qeyri-dövlət aktorlarının da iştirakı ilə müharibənin bütün regionda genişlənməsindən söhbət gedə bilməz”.
Turan Rzayev
Globalinfo.az
