Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan Azərbaycana noyabrda Bakıda keçiriləcək COP29 iqlim sammitinə kimi sülh sazişinin artıq razılaşdırılmış maddələrini imzalamağı təklif edib.
Baş nazir məqsədin sülh prosesinin inkişafı üçün stimullaşdırıcı mühit yaratmaq olduğunu bildirib. O, yerdə qalan məsələlərin təməl müqavilə mətni imzalandıqdan sonra da həll oluna biləcəyini deyib.
Rəsmi Bakı Paşinyanın təklifi ilə razılaşa bilərmi?
Globalinfo.az-a danışan deputat Elçin Mirzəbəyli deyib ki, Nikol Paşinyan, artıq müzakirə edilmiş və perspektivi olmayan məsələləri gündəmə gətirməklə nəyin bahasına olursa-olsun Azərbaycanla sülhün əldə edildiyinin görüntüsünü yaratmağa və fundamental, əsaslı, müdaxiləyə açıq olmayan sülh müqaviləsinin imzalanmasından yayınmağa çalışır:
“Görünür, ənənəvi himayəçiləri tərəfindən Ermənistanın baş nazirinə verilən təlimat belədir. Azərbaycan Prezidenti sülh sazişində indiyədək razılaşdırılmış müddəaların paraflanması ilə bağlı öz mövqeyini xeyli öncə açıqlayıb. Paraflama beynəlxalq, dövlətlərarası sənədin və ya onun ayrı-ayrı qərarlaşdırılmış hissələrinin iştirakçılar tərəfindən razılaşdırılması deməkdir. Beynəlxalq sənədlərdə mətnin paraflanmış hissələrinin altında iştirakçı tərəflərin təmsilçilərinin, yaxud səlahiyyətli şəxslərin möhür və imzaları deyil, inisialları yer alır. Bu, o zaman baş verir ki, beynəlxalq müqavilənin mətninin tamamilə razılaşdırılması müəyyən səbəblərdən baş tutmur, yekun sənədin imzalanması üçün müzakirələrə, hökumətlərin, parlamentlərin hüquqi rəyinə ehtiyac duyulur. Yəni paraflanma – müqavilənin ümumi mətninin tamamı, yaxud müxtəlif müddəaları razılaşdırılması, mətnin və ya ayrı-ayrı müddəaların üzərində redaktə prosesi başa çatdırılıb və səlahiyyətli şəxsləri tərəfindən imzalanması deməkdir”.
Deputat bildiri ki, paraflamanın əhəmiyyəti tərəflər üçün üzərinə razılaşdırılmış müddəalarla bağlı danışıqların başa çatdırıldığı barədə öhdəliyin müəyyənləşməsindədir:
“Bununla yanaşı, paraflama mətninin razılaşdırılmış hissələri ilə bağlı imperativ hüquqi öhdəlik yaratmır, əlavə dəyişikliklərə imkan verir. Bu sənəd imzalanmış müqaviləni əvəz etmir. Paraflanmış müqavilə onun imzalanmasını təxirə salan səbəblər aradan qaldırıldıqdan sonra imzalana bilər. Bu baxımdan, Azərbaycanın sülh müqaviləsinin razılaşdırılmış müddəaların paraflanması ilə bağlı mövqeyi həm hüquqi, həm də siyasi baxımdan tamamilə doğru yanaşmadır və kənar müdaxilələrdən qaynaqlanan manipulyasiyalara yol vermir”.
E. Mirzəbəylinin sözlərinə görə, Ermənistan sənədin davamlı sülh üçün fundamental əhəmiyyət kəsb edən müddəalarının razılaşdırılmasını sonraya saxlamaqla, “sülh müqaviləsi” adı altında razılaşdırılmış müddaəların imzalanmasını istəyir:
“Məqsəd isə həmin sənədi sonradan “sülh müqaviləsi” kimi beynəlxalq ictimai rəyə təqdim etməkdir. İrəvan bundan istifadə edərək həm Türkiyə ilə sərhədlərin açılmasına nail olmaq, həm də Bakı-İrəvan münasibətlərini kənar müdaxilələrə açıq saxlamaq istəyir. Qeyd edim ki, razılaşdırılmamış müddəalar davamlı sülhün əldə olunması üçün ilk növbədə hüquqi əhəmiyyətə malikdir. Məlum olduğu kimi, Ermənistan Konstitusiyasında bu ölkənin müstəqillik bəyannaməsinə istinad olunur. Həmin bəyannamənin preambula hissəsində isə Ermənistan Ali Sovetinin və keçmiş qondarma “rejimin” “milli şurası”nın “Dağlıq Qarabağ”ın “Ermənistan SSR-ə birləşdirilməsi” haqqında “birgə qərarı” ilə bağlı imperativ qeyd var. Bu isə, şübhəsiz ki, Azərbaycan torpaqlarının ilhaqı, artıq işğaldan azad etdiyimiz ərazilərdə Ermənistan dövlətinin formalaşdırılması niyyətinin vurğulanması deməkdir”.
Onun sözlərinə görə, Ermənistan Ali Sovetinin və “Dağlıq Qarabağ”ın “milli şurası” adlanan qondarma təsisatın 1 dekabr 1989-cu il tarixli “qərarı”, həmin dövrdə mövcud olan SSRİ konstitusiyasına zidd olduğu üçün yuxarı orqan – SSRİ Ali Soveti tərəfindən ləğv edilib:
“Ermənistanın müstəqillik bəyannaməsində yer alan ərazi iddiaları və Ermənistan konstitusiyasında bu sənəddəki “hədəflərə” istinad olunması Azərbaycan ərazilərinin işğalını və ilhaqını nəzərdə tutan güc tətbiq etmək hədəsidir. Bu hədə qaldıqca İrəvanla sülh müqaviləsinin imzalanması, dolayısıyla Ermənistanın ərazi iddialarının qəbul edilməsi kimi də tövsif oluna bilər.
Həmçinin, Ermənistanın hüquqi-normativ aktlarından Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları çıxarılmadan sülh müqaviləsinin imzalanması, rəsmi İrəvanın gələcəkdə müqavilənin konstitusiya ilə ziddiyyət təşkil etdiyini bəyan etməsinə və sənədin ratifikasiyasından imtina olunmasına yol aça bilər. Ermənistan konstitusiyasının 6-cı maddəsində qeyd olunur ki, “Konstitusiya ali hüquqi qüvvəyə malikdir və onun normaları istisnasız olaraq, tətbiq edilir”. Sözügedən müddəada daha sonra deyilir: “Beynəlxalq müqavilələr yalnız ratifikasiya və ya təsdiq edildikdən sonra qüvvəyə minir. Konstitusiyaya zidd olan beynəlxalq müqavilələr ratifikasiya edilə bilməz”.
“Göründüyü kimi, Ermənistan konstitusiyasında ölkənin müstəqillik bəyannaməsinə istinadla yer alan ərazi iddiaları aradan qaldırılmadıqca bu ölkə ilə sülh müqaviləsinin imzalanması, gələcəkdə sülh sənədinin ratifikasiya və ya təsdiq olunmaması üçün əsas rolunu oynaya bilər. Şübhəsiz ki, bu halda Ermənistanla sülh müqaviləsinin, yaxud onun ayrı-ayrı müddəalarının imzalanmasının heç bir anlamı yoxdur”.
Turan Rzayev
Globalinfo.az
Baş nazir məqsədin sülh prosesinin inkişafı üçün stimullaşdırıcı mühit yaratmaq olduğunu bildirib. O, yerdə qalan məsələlərin təməl müqavilə mətni imzalandıqdan sonra da həll oluna biləcəyini deyib.
Rəsmi Bakı Paşinyanın təklifi ilə razılaşa bilərmi?
Globalinfo.az-a danışan deputat Elçin Mirzəbəyli deyib ki, Nikol Paşinyan, artıq müzakirə edilmiş və perspektivi olmayan məsələləri gündəmə gətirməklə nəyin bahasına olursa-olsun Azərbaycanla sülhün əldə edildiyinin görüntüsünü yaratmağa və fundamental, əsaslı, müdaxiləyə açıq olmayan sülh müqaviləsinin imzalanmasından yayınmağa çalışır:
“Görünür, ənənəvi himayəçiləri tərəfindən Ermənistanın baş nazirinə verilən təlimat belədir. Azərbaycan Prezidenti sülh sazişində indiyədək razılaşdırılmış müddəaların paraflanması ilə bağlı öz mövqeyini xeyli öncə açıqlayıb. Paraflama beynəlxalq, dövlətlərarası sənədin və ya onun ayrı-ayrı qərarlaşdırılmış hissələrinin iştirakçılar tərəfindən razılaşdırılması deməkdir. Beynəlxalq sənədlərdə mətnin paraflanmış hissələrinin altında iştirakçı tərəflərin təmsilçilərinin, yaxud səlahiyyətli şəxslərin möhür və imzaları deyil, inisialları yer alır. Bu, o zaman baş verir ki, beynəlxalq müqavilənin mətninin tamamilə razılaşdırılması müəyyən səbəblərdən baş tutmur, yekun sənədin imzalanması üçün müzakirələrə, hökumətlərin, parlamentlərin hüquqi rəyinə ehtiyac duyulur. Yəni paraflanma – müqavilənin ümumi mətninin tamamı, yaxud müxtəlif müddəaları razılaşdırılması, mətnin və ya ayrı-ayrı müddəaların üzərində redaktə prosesi başa çatdırılıb və səlahiyyətli şəxsləri tərəfindən imzalanması deməkdir”.
Deputat bildiri ki, paraflamanın əhəmiyyəti tərəflər üçün üzərinə razılaşdırılmış müddəalarla bağlı danışıqların başa çatdırıldığı barədə öhdəliyin müəyyənləşməsindədir:
“Bununla yanaşı, paraflama mətninin razılaşdırılmış hissələri ilə bağlı imperativ hüquqi öhdəlik yaratmır, əlavə dəyişikliklərə imkan verir. Bu sənəd imzalanmış müqaviləni əvəz etmir. Paraflanmış müqavilə onun imzalanmasını təxirə salan səbəblər aradan qaldırıldıqdan sonra imzalana bilər. Bu baxımdan, Azərbaycanın sülh müqaviləsinin razılaşdırılmış müddəaların paraflanması ilə bağlı mövqeyi həm hüquqi, həm də siyasi baxımdan tamamilə doğru yanaşmadır və kənar müdaxilələrdən qaynaqlanan manipulyasiyalara yol vermir”.
E. Mirzəbəylinin sözlərinə görə, Ermənistan sənədin davamlı sülh üçün fundamental əhəmiyyət kəsb edən müddəalarının razılaşdırılmasını sonraya saxlamaqla, “sülh müqaviləsi” adı altında razılaşdırılmış müddaəların imzalanmasını istəyir:
“Məqsəd isə həmin sənədi sonradan “sülh müqaviləsi” kimi beynəlxalq ictimai rəyə təqdim etməkdir. İrəvan bundan istifadə edərək həm Türkiyə ilə sərhədlərin açılmasına nail olmaq, həm də Bakı-İrəvan münasibətlərini kənar müdaxilələrə açıq saxlamaq istəyir. Qeyd edim ki, razılaşdırılmamış müddəalar davamlı sülhün əldə olunması üçün ilk növbədə hüquqi əhəmiyyətə malikdir. Məlum olduğu kimi, Ermənistan Konstitusiyasında bu ölkənin müstəqillik bəyannaməsinə istinad olunur. Həmin bəyannamənin preambula hissəsində isə Ermənistan Ali Sovetinin və keçmiş qondarma “rejimin” “milli şurası”nın “Dağlıq Qarabağ”ın “Ermənistan SSR-ə birləşdirilməsi” haqqında “birgə qərarı” ilə bağlı imperativ qeyd var. Bu isə, şübhəsiz ki, Azərbaycan torpaqlarının ilhaqı, artıq işğaldan azad etdiyimiz ərazilərdə Ermənistan dövlətinin formalaşdırılması niyyətinin vurğulanması deməkdir”.
Onun sözlərinə görə, Ermənistan Ali Sovetinin və “Dağlıq Qarabağ”ın “milli şurası” adlanan qondarma təsisatın 1 dekabr 1989-cu il tarixli “qərarı”, həmin dövrdə mövcud olan SSRİ konstitusiyasına zidd olduğu üçün yuxarı orqan – SSRİ Ali Soveti tərəfindən ləğv edilib:
“Ermənistanın müstəqillik bəyannaməsində yer alan ərazi iddiaları və Ermənistan konstitusiyasında bu sənəddəki “hədəflərə” istinad olunması Azərbaycan ərazilərinin işğalını və ilhaqını nəzərdə tutan güc tətbiq etmək hədəsidir. Bu hədə qaldıqca İrəvanla sülh müqaviləsinin imzalanması, dolayısıyla Ermənistanın ərazi iddialarının qəbul edilməsi kimi də tövsif oluna bilər.
Həmçinin, Ermənistanın hüquqi-normativ aktlarından Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları çıxarılmadan sülh müqaviləsinin imzalanması, rəsmi İrəvanın gələcəkdə müqavilənin konstitusiya ilə ziddiyyət təşkil etdiyini bəyan etməsinə və sənədin ratifikasiyasından imtina olunmasına yol aça bilər. Ermənistan konstitusiyasının 6-cı maddəsində qeyd olunur ki, “Konstitusiya ali hüquqi qüvvəyə malikdir və onun normaları istisnasız olaraq, tətbiq edilir”. Sözügedən müddəada daha sonra deyilir: “Beynəlxalq müqavilələr yalnız ratifikasiya və ya təsdiq edildikdən sonra qüvvəyə minir. Konstitusiyaya zidd olan beynəlxalq müqavilələr ratifikasiya edilə bilməz”.
“Göründüyü kimi, Ermənistan konstitusiyasında ölkənin müstəqillik bəyannaməsinə istinadla yer alan ərazi iddiaları aradan qaldırılmadıqca bu ölkə ilə sülh müqaviləsinin imzalanması, gələcəkdə sülh sənədinin ratifikasiya və ya təsdiq olunmaması üçün əsas rolunu oynaya bilər. Şübhəsiz ki, bu halda Ermənistanla sülh müqaviləsinin, yaxud onun ayrı-ayrı müddəalarının imzalanmasının heç bir anlamı yoxdur”.
Turan Rzayev
Globalinfo.az
