Vahiddən soruşurlar:
- Şair, deyirsən, Füzulinin yadigarı mən özüməm, bəyəm səndən əvvəlkilər pis yazırdılar?
Vahid:
- Seyid Əzimin Füzuliyə layiq, mənim də Seyidə Əzimə layiq beş-altı qəzəlim var.
Füzuli ənənlərinin davamçısı, müasir Azərbaycan ədəbiyyatında qəzəl janrının ən uğurlu nümayəndəsi, söz xiridarı Əliağa Vahid haqqında yazmaq, danışmaq onun yaradıcılığı qədər istedad, cəsarət və sevgi istər. Acıların və gerçəklərin ən ustad təsvirçisi olub qəzəlxan. Qəzəlləri poetik dilinin sadəliyi, xəlqliyi, gerçəkliyi ilə seçilir, oxucular tərəfindən sevilir və xanəndələrin repertuarında mühüm yer tutur. Əliağa Vahid adı həm sevgi, həm gözəlləmə, həm də gerçək mənzərənin, zülm və haqsızlığın əla təsvirçisi kimi xalq şairi, xalq qəzəlxanı kimi dillərdə əzbərdir.
Əliağa Vahid 17 fevral 1895-ci ildə Bakı şəhərində anadan olub. Mədrəsədə oxusa da sonradan ehtiyac üzündən təhsilini yarımçıq qoyaraq , xarratlıq sənəti ilə məşğul olub. Gənc yaşlarından öz istedadını aşkarlayıb şeirlərini yazmağa başlayıb. Onun şeirlərindən ibarət ilk kitabı "Tamahın nəticəsi" dir. Bu kitabda satirik yaradıcılığının nümunələri yer alıb.
O, həm də redaktor və tərcüməçi kimi çalışıb, Nizami, Xaqani, Füzuli, Nəvai və başqalarının qəzəllərini Azərbaycan dilinə tərcümə edib.
Azərbaycanda Sovet hakimiyyətini rəğbətlə qarşılayan Vahid inqilabi təbliğat sahəsində də çalışıb, yeni həyatı tərənnüm edən çoxlu şeirlər yazıb "Kommunist" qəzeti, "Molla Nəsrəddin" jurnalı ilə əməkdaşlıq edib. Onun "Kupletlər" (1924), "Mollaxana" (1938) kitablarındakı şeirlərdə yeniliyə mane olanlar kəskin satira atəşinə tutulur. Böyük Vətən müharibəsi illərində yazdığı əsərlərdə "Döyüş qəzəlləri" (1943), "Qəzəllər" (1944) kitablarında Əliağa Vahid Vətənə məhəbbət, düşmənə nifrət, qələbəyə inam hissləri təbliğ edirdi.
1943-cü ildə Azərbaycan SSR Əməkdar İncəsənət Xadimi adına layiq görülən şairin sağlığında 13 kitabı işıq üzü görüb.
Hər mövzudan yazan şairin sevgi və cəmiyyətdəki çatışmazlıqları təsvir edən dili güclü olub. Əliağa Vahidin şeirləri nəşriyyatda toplanarkən başına maraqlı hadisələr də gəlib. Həmin hadisələrdən ikisini Kulis.aza istinadən oxucularımızla bölüşürük.
Səməd Vurğun, Süleyman Rüstəm şeilərini gətirib almanax üçün verirlər. Vahid də gəlir. Makinaçı qadın onun köhnə-kürüş üst-başına baxıb gülür:
- Sən də şairsən?
Bu həmin məqam imiş ki, Vahid “El düşdü bütün heyrətə divanəliyimdən / Sirrim demədim kimsəyə mərdanəliyimdən” qəzəlini gətiribmiş.
Makinaçı qadının rişxəndinə pis olur, elə oradaca qəzələ bir beyt əlavə edir:
- Xakəstıri-eşqəm mənə təhqir ilə baxma
Min gənc çıxar zahirə vuranəliyimdən
Dərdlərindən daim içən və bu içkidən edilən iradlara rəğmən xilas olmayan qəzəlxanın başına bununla bağlı çoxlu maraqlı, gülməli hadisələr gəlib. Ən maraqlısı Mircəfər Bağırovla olub.
Deyirlər, Mir Cəfər Bağırov onu yanına çağırıb deyir:
- Mənə sən öl de ki, araq içməyəcəksən.
Vahid:
- Ağa, sən öl, içəcəyəm.
Onun mərdliyi Bağırovun xoşuna gəlir və şairi rahat buraxır.
Belə bir əhvalat da danışırlar ki, Vahidin adı repressiya olunacaq yazıçıların siyahısında Bağırovun stoluna gəlir. Bağırov onun üstündən qələm çəkib deyir:
- İçən adamdan vətən xaini olmaz!
Əliğa Vahid dərdlərindən, cəmiyyətdəki, yaşadığı həyatdakı haqsızlıqlardan içir və bir növü içki və istedadı ilə bu haqsızlıqlara öz etirazını bildirirdi. Əlağa Vahid özü öz böyüklüyünün fərqində olmayıb. Amma bilirdi ki, istedadı ad-san verilənlərdən qat-qat üstündür. Olduqca güclü hafizəsi Vahidə sinədəftər olmaq imkanı qazandırıb. O, vəfatına qədər bütün şeirlərini ərəb qrafikası ilə yazıb. Ona savadsız demək olmazdı. O, fitri istedad idi. Onun qəzəlləri milli poeziyamızda özünəxas rəngi, ahəngi olan qiymətli sənət əsərləri kimi əbədi qərar tütub. Onun saxta mollalar, əlavə xərc olan ehsanlar, savadsız xanəndələr, meşşan insan təbiətinə sahib insanlar, cibkəsənlər, tənbəllər, pul yığan pirlər və xalqı soyan yalançılar tənqid hədəfi olub.
“Yoxdur eybim,- desə hər kim,-məni tənqid eləmə”,
Baxma, bic tülküdür, ay Kirpi dayı, al qələmə” yazaraq alırdı qəzəlləri ilə tək-tək hədəfə
Hətta onun evliliyinin də maraqlı tarixçəsi olur. Xəstəxanda yatarkən ona qulluq edən tibb bacısına zarafat edir ki, “adamın belə arvadı ola”. Tibb bacısı da deyir ki, “alsan niyə olmur” cavabı ilə ona zarafat edir. Ancaq bu zarafat zamanla ciddiləşir və şair həmin tibb bacısı ilə evlənir, övladları olur. Bu məqamda qəzəlxanın “Özü bilsin” qəzələnin üç bəndini qeyd edirik.
Mən vermişəm öz könlümü yarə, özü bilsin,
İstər eləsin hicrilə yarə, özü bilsin.
Bilmiş nə bəlalər gətirib başimə zülfü,
Tökmüş yenə ol mahi-üzarə, özü bilsin.
Vahid! Məni pərvanətək ol şəmi-cəmalın
Yaxsın dəxi bundan sonra narə, özü bilsin.
İstər eləsin hicrilə yarə, özü bilsin.
Bilmiş nə bəlalər gətirib başimə zülfü,
Tökmüş yenə ol mahi-üzarə, özü bilsin.
Vahid! Məni pərvanətək ol şəmi-cəmalın
Yaxsın dəxi bundan sonra narə, özü bilsin.
1 oktyabr 1965-ci ildə Bakı şəhərində vəfat edən Əliağa Vahidin həyatı kimi dəfni də fərqli olub. Azərbaycan xalqı Vahidin tabutunu Yazıçılar İttifaqından Fəxri Xiyabana əlləri üstdə piyada aparır və onu burada dəfn edirlər. Əlağa Vahiddən nə əvvəl, nə də ondan sonra heç bir şair bu cür dəfn edilməyib...
Əlağa Vahid öz xalqını, vətənini, onun milli istiqlal mübarizəsini nə qədər dərindən sevirdisə, qədirbilən xalqımız da onu eyni böyük və sonsuz məhəbbətlə sevib və sevir. İndi də Əliağa Vahid yaradıcılığı sevənləri, oxucuları üçün dəyərli bir xəzinədir!
Allah rəhmət eləsin!
RASAFİL BAYRAMOV
İCTİMAİ XƏBƏR AGENTLİYİ MMC VƏ ATATV.AZ XƏBƏR PORTALININ RƏHBƏRİ
