12 oktyabr 1492-ci ildə Xristofor Kolumbun gəmiləri Amerika sahillərinə çıxıb. Ekspedisiyanın çıxdığı ilk ərazi indiki Baham adaları olub. Bu gün tarixə Amerikanın “kəşf” edilməsi günü kimi düşüb. Hərçənd Kolumbun dünya ekspedisiyası Hindistana səfər etməyi planlaşdırırdı və gəlib çıxdıqları torpaqların Hindistan olduğunu zənn edirdilər. Bununla belə, Amerikanın kəşfi Kolumbun adı ilə bağlandı. 12 oktyabr ABŞ-da “Kolumb günü”, onun vətəni İspaniyada isə “İspan milləti günü” kimi qeyd edilir.

Tarixdə bu gün 12 oktyabr


12 oktyabr 1552-ci ildə İvan Qroznı Kazan xanlığını ələ keçirdi.


XVIII əsr Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrindən biri olan Molla Pənah Vaqif 1717-ci ilin bu günü Qazaxın Salahlı kəndində anadan olub. 52 yaşında (1769) Qarabağ hakimi İbrahim xanın sarayına dəvət edilən Vazif burada əvvəlcə eşik ağası, yəni xarici işlər naziri, sonra isə baş vəzir vəzifələrində çalışıb. Vaqifin yaradıcılığı Azərbaycan poeziyası tarixində mühüm mərhələlərdən biridir: klassik formalarda olsa da, daha çox şifahi xalq ədəbiyyatı, aşıq şeiri ilə sız bağlıdır. Azərbaycan ədəbi dilinin inkişafında Molla Pənah Vaqifin xidməti böyükdür. Yusif Vəzir Çəmənzəminlinin “Qan içində” romanı, Səməd Vurğunun “Vaqif” pyesi bu görkəmli sənətkara həsr olunub. (1717-1797)



Görkəmli Azərbaycan alimi Mirzə Cəfər Topçubaşov 1790-cı il oktyabrın 12-də anadan olub. Uşaqlıq və yeniyetməlik çağlarını Tiflisdə keçirən Mirzə Cəfər çalışqanlığı sayəsində ərəb, fars, rus, türk və gürcü dillərini mükəmməl öyrənib. 29 yaşından (1819) Sankt-Peterburqdakı Baş Pedoqoji İnstitutda ərəb, fars və türk dillərindən dərs deyib. Bir qədər sonra professor dərəcəsi alan M.C.Topçubaşov Sankt-Peterburq Universiteti fars dili və filologiyası kafedrasının müdiri olub. Mirzə Cəfər Topçubaşov Rusiya Arxeologiya və Numizmatika Cəmiyyəti Şərq şöbəsinin müdiri işləyərkən “Kitabi Dədə-Qorqud” və digər Azərbaycan dastanlarını rus dilinə təcümə edib. (1790-1869)



12 oktyabr 1799-cu ildə Fransalı paraşüt ixtiraçısı Jak Qarnerenin həyat yoldaşı Janna-Jenevyeva Labros (1775—1847) paraşütlə tullanan ilk qadın kimi tarixə düşüb. O, paraşütlə 900 metr yüksəklikdən yerə enib.



12 oktyabr 1810-cu ildə Bavariya kral ailəsi Münxen şəhərinin sakinlərini şahzadə Lüdviq ilə şahzadə Terezanın toy şənliyinə dəvət edib. Həmin vaxtdan sonra hər ilin bu günü Bavariyada ənənəvi pivə festivalı - Oktoberfest təşkil olunur.



12 oktyabr 1813-cü ildə Rusiya ilə İran arasında müharibənin (1804-1813) başa çatması ilə bağlı Gülüstan sülh müqaviləsi imzalanıb. Qarabağın şimalında (indiki Goranboy rayonu) yerləşən Gülüstan kəndində bağlanan müqaviləyə əsasən, Azərbaycan torpaqları ikiyə bölünüb. Azərbaycanın Araz çayından şimaldakı torpaqları – Gəncə, Qarabağ, Şəki, Şamaxı, Quba, Bakı və Talış xanlıqlarının ərazisi Rusiya imperiyasının tərkibinə daxil edilib. Naxçıvan və İrəvan xanlıqları İranın nəzarətində qalıb. Sülh sənədini Rusiya tərəfdən çar I Aleksandrın xüsusi nümayəndəsi general Nikolay Rtişşev, İran tərəfdən Fətəli şahın təmsilçisi Mirzə Əbülhəsən imzalamışdı. Müqaviləyə əsasən, İran Xəzər dənizində hərbi donanma saxlamaq hüququnu itirib.




12 oktyabr 1847-ci ildə Almaniyalı ixtiraçı və sənayeçi Verner fon Siemens “Siemens & Halske” elektrik mühəndisliyi şirkətini təsis edib. Şirkət sonralar “Siemens AG” adlandırılıb.



12 oktyabr 1901-ci ildə ABŞ Prezidenti Teodor Ruzvelt 1901-ci ildə prezident sarayının rəsmi olaraq “Ağ Ev” adlandırılması ilə bağlı qərar imzalayıb.




Birinci Dünya Müharibəsi zamanı – 1917-ci ilin 12 oktyabrında Belçikanın Ypres şəhəri yaxınlığında ilk dəfə xardal qazı istifadə edildi və bir gündə təxminən 20 min əsgər öldü.



12 oktyabr 1924-cü ildə Ukrayna SSR tərkibində Moldaviya Muxtar Sovet Sosialist Respublikası təşkil olunub. Muxtar respublika indiki Moldovanın təxminən üçdəbirini əhatə edirdi. 1940-cı ildə Sovet İttifaqı tərəfindən Bessarabiya Rumıniyadan qoparıldı və bu bölgənin Moldaviya MSSR-lə birləşdirilməsi nəticəsində Moldaviya SSR (2 avqust 1940) yaradıldı.


12 oktyabr 1929-cu ildə Beynəlxalq aviasiya daşımalarını tənzimləyən Varşava sazişi imzalandı.


12 oktyabr 1931-ci ildə Rio-de-Janeyronun rəmzi sayılan "Xilaskar İsa" heykəlinin açılışı oldu.



Dünyaşöhrətli İtaliya müğənnisi, tenor Luçano Pavorotti (Luciano Pavarotti) 1935-ci ilin bu günü anadan olub. Bir çox ölkənin opera səhnələrində bənzərsiz səsi ilə böyük uğur qazanan Pavorotti 2007-ci ildə 72 yaşında dünyasını dəyişib. (1935-2007)



12 oktyabr XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrindən olan Əhməd Cavadın xatirə günüdür. 1912-ci ildə İstanbulda “Qafqaz könüllü dəstəsi”nin tərkibində yadellilərə qarşı döyüşlərdə iştirak edən Əhməd Cavad bundan bir müddət sonra Xosrof bəy Sultanovun təşkil etdiyi “Cəmiyyəti-Xeyriyyə”nin Şimali Qafqaz, Qars, Ərdəhan, Ərzurum, İstanbul, Gürcüstan və Dağıstan regionlarında nümayəndəsi kimi xeyriyyəçiliklə məşğul olub. Həmin dövrdə şairin publisistik yazıları Bakı və Tiflis mətbuatında dərc edilib. Onun “Qoşma”, “Dalğa” adlı şeir məcmuələri, eləcə də “Türk dilinin sərf nəhvi” dərsliyi Bakıda nəşr olunub. Bakı Dövlət Universitetinin təşkilində də yaxından iştirak edən şair sovet hakimiyyətinin ilk illərində Qusar və Quba rayonlarında müəllimlik edib. Azərbaycan respublikasının ilk və indiki eyniadlı himninin sözləri Əhməd Cavada məxsusdur. (1892-1937)



12 oktyabr Laos xalqının milli bayramıdır. Asiyanın sənub-şərqində yerləşən bu ölkə 1953-cü ilin bu günü müstəqilliyini bəyan edib. Həmin vaxta qədər isə Laos Fransanın protektoratı olub. 1975-ci ilin 2 dekabrından Laos Xalq Demokratik Respublikasıdır.




12 oktyabr 1964-cü ildə "Ceyms Bond" (James Bond) silsiləsindən olan məşhur əsərlərin müəllifi, ingilis yazıçısı Yan Fleminq (İan Fleming) 56 yaşında həyatdan köçüb.



12 oktyabr 1968-ci ildə Meksikada XIX Yay Olimpiya Oyunları başladı.



1979-cu ilin 12 oktyabrında Türkiyənin Hollandiyakı (Niderland) səfiri Özdemir Benler oğlu Əhməd Benler ASALA terror təşkilatının üzvləri tərəfindən şəhid edilib.




1984-cü il 12 oktyabrda İRA terror təşkilatı Marqaret Tetçerin (Margaret Thatcher) qaldığı otelə bomba atdı. M.Tetçer xilas olsa da, 5 adam həyatını itirdi.


1991-ci ilin 12 oktyabrında SSRİ-nin son baş katibi Mixail Qorbaçov kəşfiyyat təşkilatı DTK-nı ləğv etdi.


12 oktyabr 1999-cu ildə Pakistanın Baş Qərargah rəisi, general Pərviz Müşərrəf ölkədə qansız çevrilişlə hakimiyyəti ələ keçirdi.



2002-ci il 12 oktyabrda İndoneziyanın turist adası Balidə bir gecə klubuna bombalı hücum zamanı əksəriyyəti xarici olan 202 nəfər öldü, 300-dən çox adam isə yaralandı.


12 oktyabr 2005-ci ildə Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəmərinin Gürcüstan hissəsinin açılış mərasimi keçirilib. Bundan öncə, 2005-ci il mayın 25-də kəmərin Azərbaycan hissəsinin açılışı olmuşdu. 1768 km-lik boru xətti ilə neft Türkiyənin Ceyhan limanına 2006-cı il mayın 28-də çatdı.


12 oktyabr 2017-ci ildə Türkiyə hərbçiləri təhlükəsizlik bölgələrinə nəzarət üçün Suriyanın İdlib şəhərinə girdi. Əməliyyatda 30 zirehli maşın və 100-dən çox əsgər yer alırdı.
Просмотров: 58
Обнаружили ошибку или мёртвую ссылку?

Выделите проблемный фрагмент мышкой и нажмите CTRL+ENTER.
В появившемся окне опишите проблему и отправьте Администрации ресурса.

Şərh yaz

Kodu daxil edin:*
yenilə, əgər kod görünmürsə

Ay Media Company

Təsisçi və baş redaktor: Almaz Yaşar

Tel: (+99470) 250 22 52

[email protected]