Tehran müxtəlif səviyyələrdə, ayrı-ayrı şəxslər vasitəsilə Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı açıq mövqeyini ifadə edir. Bu günlərdə belə fikir yayıldı ki, Rusiyanın Zəngəzurdan (Sünik) keçən yola nəzarəti İran üçün qəbuledilməzdir. Görünür, bu mövzuda ziddiyyət dərinləşir.
Bakının “B planı” varmı? İranın mövqeyinin neytrallaşdırılması üçün hansı təsir mexanizminə sahibdir?
Globalinfo.az-a danışan Orta Doğu Araşdırmalara mərkəzinin sədri, politoloq Sədrəddin Soltan deyib ki, bu tip məsələlərdə alternativlər tükənmir:
“Zəngəzur dəhlizinin açılması Ermənistanın gələcəyi üçün çox böyük şansın, imkanların qazanılması deməkdir. Azərbaycan və Türkiyədən daha çox Ermənistan üçün vacibdir. Bu yol vasitəsilə İrəvan həm Orta Asiya, həm də Avropa ilə çox təhlükəsiz, qısa müddətdə görüşə bilər. Eyni zamanda Gürcüstandan gələn Rusiya yolundan asıllığını bitirmiş olacaq. İran Şimal-Cənub yolu layihəsini təklif etsə də Zəngəzur dəhlizi buna alternativ deyil. Əksinə, Ermənistanın əhəmiyyəti artır. Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyanın irəli sürdüyü “sülh kəsişməsi” layihəsi ideyasının əsasını elə bu təşkil edir”.
Politoloqun sözlərinə görə, Zəngəzur dəhlizi region ölkələri üçün faydalıdır:
“İrandan keçən Araz yolu layihəsi isə Zəngəzur dəhlizini əvəz edə bilməz. Çünki Araz yolu daha çox daxili yoldur. Azərbaycanın bir hissəsi ilə digər hissəsini əlaqələndirir. Zəngəzur dəhlizi isə beynəlxalq dərəcəlidir. Deməli, bu daha təhlükəsiz, region ölkələrinin heç birinin iddiasından asılı olmamalıdır. Böyük dövlətlərin maraqlarını təmin edəcək yoldur. İran Araz üzərindən yolun istifadəsinə imkan verərkən əslində yola nəzarət edib öz hikkəsini həyata keçirə bilər. Zəngəzur yoluna isə heç bir ölkə iddialı çıxış edə bilməz. Bu yol Avropa ilə Asiyanı birləşdirəcək körpü rolunu oynayacaq. Yolun açılması mütləqdir”.
Sədrəddin Soltan qeyd edib ki, Çin, Rusiya, ABŞ və Böyük Britaniya bu yolun açılmasına qarşı çıxış etmir:
“Sadəcə, müxtəlif təkliflər irəli sürürlər. Rusiya 10 noyabr bəyanatında kommunikasiyaların açılmasını müdafiə edib. İranın isə müəyyən istəkləri var. Bu istəklər də öz həllini tapacaq. Zəngəzur yolundan ən çox istifadə edən elə İran və Ermənistan olacaq”.
Safura Bənnayeva
Globalinfo.az
Bakının “B planı” varmı? İranın mövqeyinin neytrallaşdırılması üçün hansı təsir mexanizminə sahibdir?
Globalinfo.az-a danışan Orta Doğu Araşdırmalara mərkəzinin sədri, politoloq Sədrəddin Soltan deyib ki, bu tip məsələlərdə alternativlər tükənmir:
“Zəngəzur dəhlizinin açılması Ermənistanın gələcəyi üçün çox böyük şansın, imkanların qazanılması deməkdir. Azərbaycan və Türkiyədən daha çox Ermənistan üçün vacibdir. Bu yol vasitəsilə İrəvan həm Orta Asiya, həm də Avropa ilə çox təhlükəsiz, qısa müddətdə görüşə bilər. Eyni zamanda Gürcüstandan gələn Rusiya yolundan asıllığını bitirmiş olacaq. İran Şimal-Cənub yolu layihəsini təklif etsə də Zəngəzur dəhlizi buna alternativ deyil. Əksinə, Ermənistanın əhəmiyyəti artır. Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyanın irəli sürdüyü “sülh kəsişməsi” layihəsi ideyasının əsasını elə bu təşkil edir”.
Politoloqun sözlərinə görə, Zəngəzur dəhlizi region ölkələri üçün faydalıdır:
“İrandan keçən Araz yolu layihəsi isə Zəngəzur dəhlizini əvəz edə bilməz. Çünki Araz yolu daha çox daxili yoldur. Azərbaycanın bir hissəsi ilə digər hissəsini əlaqələndirir. Zəngəzur dəhlizi isə beynəlxalq dərəcəlidir. Deməli, bu daha təhlükəsiz, region ölkələrinin heç birinin iddiasından asılı olmamalıdır. Böyük dövlətlərin maraqlarını təmin edəcək yoldur. İran Araz üzərindən yolun istifadəsinə imkan verərkən əslində yola nəzarət edib öz hikkəsini həyata keçirə bilər. Zəngəzur yoluna isə heç bir ölkə iddialı çıxış edə bilməz. Bu yol Avropa ilə Asiyanı birləşdirəcək körpü rolunu oynayacaq. Yolun açılması mütləqdir”.
Sədrəddin Soltan qeyd edib ki, Çin, Rusiya, ABŞ və Böyük Britaniya bu yolun açılmasına qarşı çıxış etmir:
“Sadəcə, müxtəlif təkliflər irəli sürürlər. Rusiya 10 noyabr bəyanatında kommunikasiyaların açılmasını müdafiə edib. İranın isə müəyyən istəkləri var. Bu istəklər də öz həllini tapacaq. Zəngəzur yolundan ən çox istifadə edən elə İran və Ermənistan olacaq”.
Safura Bənnayeva
Globalinfo.az
