Qədim tarixə və unikal mədəniyyətə sahib Gürcüstan yenidən atəş xəttinə düşüb. Bu dəfə təhlükə nə şərqdən, nə də cənubdan gəlir - təhdid Qərbdən qaynaqlanır. Demokratiya və qanunun aliliyi haqqında gözəl şüarların arxasında müstəqil ölkəni idarə etmək və manipulyasiya etmək üçün sinik bir arzu gizlənir.
Ölkə tarixində ilk dəfə prezident ümumxalq səsverməsi ilə deyil, 300 nəfərdən ibarət xüsusi kollegiya vasitəsilə seçildi. Kollegiyaya parlament üzvləri, Acarıstan və Abxaziya muxtar respublikalarının, habelə yerli hakimiyyət orqanlarının nümayəndələri daxildir.
Prezidentliyə yeganə namizəd hakim “Gürcü Arzusu” partiyasını təmsil edən Mixail Kavelaşvili oldu. Əvvəllər parlament üzvü olmuş Kavelaşvili kollegiyanın əksər üzvlərinin dəstəyini qazanaraq qalib gəldi.
Gürcüstanın hazırkı prezidenti Salome Zurabişvili yeni müddətə namizədliyini irəli sürməkdən açıq şəkildə imtina edərək, “yeni seçki formatının demokratik prinsiplərə uyğun olmadığını” bildirdi. O, seçkiləri “legitim olmayan” adlandırdı və yeni parlament seçkiləri keçirilənə qədər “özünü qanuni prezident hesab edəcəyini” bəyan etdi. Zurabişvili destruktiv mövqe tutaraq parlament binası qarşısındakı kütləvi etiraz aksiyalarını dəstəklədi. O, bəyanatlarında seçkilərin yeni formatının ölkənin demokratik əsaslarını pozduğunu və xalqın rəyini nəzərə almadığını vurğuladı. Salome Zurabişvilinin etiraz hərəkatına dəstəyi cəmiyyətdəki qütbləşməni daha da gücləndirdi.
Gürcüstanın baş naziri İrakli Kobaxidze bəyan edib ki, S.Zurabişvili səlahiyyət müddəti başa çatan kimi təqaüdə çıxmalıdır.
"Salome Zurabişvili, təəssüf ki, son üç ildə xüsusilə ölkəmizin milli maraqlarına zərər vurmağa çalışıb. Bu, çox kədərli bir hadisədir ki, prezident öz ölkəsinin milli maraqlarına birbaşa qarşı çıxır. Lakin şükürlər olsun ki, Gürcüstan parlament respublikası olub və olaraq qalır. Buna görə də prezident ölkəmizdə çox şeyi korlaya bilmədi. 29 dekabrda onun səlahiyyət müddəti tamamilə başa çatır və əlbəttə ki, o, təqaüdə çıxmalı olacaq", - S.Kobaxidze söyləiyb.
O qeyd edib ki, Salome Zurabişvili xüsusilə son üç ildə ölkənin milli maraqlarına zərər vurmağa çalışıb.
“Transparency International Georgia” hüquq-müdafiə təşkilatının məlumatına görə, hazırda Tbilisidə 10 mindən çox insan prezidentin ümumxalq səsverməsi ilə seçilməsini tələb edərək, etiraz aksiyalarında iştirak edib. Etirazçılar hökuməti hakimiyyəti ələ keçirməkdə və Konstitusiyanı pozmaqda ittiham edirlər.
Müxalifət partiyaları, o cümlədən, “Vahid Milli Hərəkat” və “Avropa Gürcüstanı”, kollegiya formatının xalqın suverenliyi prinsipini pozduğunu iddia edərək, seçkiləri boykot etdilər. Onlar seçkilərin yalnız hakim partiyanın maraqlarına xidmət etdiyini düşünərək, öz namizədlərini irəli sürməkdən imtina etdilər. Müxalif “Vahid Milli Hərəkat” partiyasının lideri Levan Xabeişvili “Mtavari” telekanalına müsahibəsində bildirdi: “Bu seçkilər “Gürcü Arzusu”nun hakimiyyətini qorumaq üçün təşkil edilmiş teatr tamaşasından başqa bir şey deyil. Biz bu farsda iştirak etməyəcəyik”.
Beynəlxalq təşkilatlar, o cümlədən, Avropa İttifaqı və ATƏT, prezident seçkilərinin formatının dəyişdirilməsi ilə bağlı narahatlıqlarını ifadə etdilər. Gürcüstandakı Avropa İttifaqı nümayəndə heyətinin xüsusi bəyanatında qeyd olunur: “Prezidentin kollegial seçki sisteminə keçidi cəmiyyətdə geniş konsensusla müşayiət olunmalıdır. İctimai dəstəyin olmaması prezidentlik institutunun legitimliyini zəiflədir”.
ABŞ-nin Gürcüstandakı səfiri Kelli Deqnan da vəziyyətdən məyus olduğunu vurğulayaraq "Gürcüstanın demokratik standartlardan uzaqlaşdığını" bəyan edib.
ABŞ Gürcüstanın 20 vətəndaşına, o cümlədən, dövlət məmurlarına, parlament üzvlərinə, hüquq-mühafizə və təhlükəsizlik qurumlarının nümayəndələrinə qarşı viza məhdudiyyətləri tətbiq edib. Parlament çoxluğunun lideri Mamuka Mdinaradze qeyd edib ki, ABŞ-nin daxili siyasi arenada məğlub olan administrasiyası Gürcüstan-Amerika münasibətlərini o qədər mürəkkəbləşdirməyə çalışır ki, onların bərpası mümkünsüz olsun. “Bütün bunlar artıq məqbul həddi keçib”, – deyə o vurğulayıb.
"Xalqın Gücü" partiyasının deputatı Quram Maçaraşvili bildirib ki, sanksiyalar Gürcüstan siyasətində ən aktiv fiqurları cəmiyyətin gözündə nüfuzdan salmağa yönəlib. O əlavə edib ki, Gürcüstan cəmiyyətini qorxutmaq cəhdləri uğursuzluğa məhkumdur.
Gürcüstan parlamentinin birinci vitse-spikeri Gia Volski Qərb ölkələrinin xarici müdaxiləsini tənqid edib. O, Litva, Latviya və Estoniyanın bir tərəfdən Rusiya ilə fəal ticarət etməsinə, digər tərəfdən isə Tbilisidə kütləvi etirazlara çağırış etməsinə diqqət çəkib. “Avropa Parlamentindəki korrupsiya qalmaqalları fonunda onların Gürcüstanda demokratiya haqqında bəyanatları xüsusilə riyakarlıq kimi görünür”, – deyə Volski vurğulayıb.
Parlamentin birinci vitse-spikeri Gia Volski əlavə edib ki, Qərbin müdaxiləsinin məqsədi "kollektiv milli hərəkatı" yenidən dirçəltməkdir. Lakin onun sözlərinə görə, bu plan artıq uğursuzluğa düçar olub.
Ali qanunverici orqanın spikeri Şalva Papuaşvili isə Avropa İttifaqı və Böyük Britaniya tərəfindən beynəlxalq axtarışda olan şəxslərə sığınacaq verilməsinə diqqət çəkib. “Gürcüstanın axtarışa verdiyi David Kezeraşvili Aİ ərazisində sərbəst hərəkət edir. Biz Qərb diplomatlarının Gürcüstan demokratiyasını tənqid edən hər bir bəyanatında bunu xatırlamalıyıq”, – deyə o bildirib.
Siyasi ekspert Tamara Çiburdanidze vurğulayıb ki, ABŞ, Böyük Britaniya və Aİ ölkələrinin səfirləri açıq şəkildə Gürcüstan müxalifətini dəstəkləyir və cəmiyyəti parçalamağa çalışırlar. “Onların müdaxiləsi o qədər açıq-aşkardır ki, artıq niyyətlərini gizlətmirlər”, – deyə o qeyd edib.
Yeni sanksiyalar dalğası kontekstində deputat Levan Maçavaryani bildirib ki, ABŞ-nin hazırkı administrasiyası Gürcüstanda və qlobal miqyasda yeni administrasiyaya ağır miras qoymağa çalışır. “ABŞ-nin Ukraynaya Rusiya ərazisinə zərbələr endirmək üçün silahdan istifadə etməyə icazə verməsini xatırlamaq kifayətdir”, – deyə o qeyd edib.
Ümumiyyətlə, Qərbin Gürcüstana qarşı hərəkətləri göstərir ki, demokratiya dəyərləri haqqında ritorika, əslində, geosiyasi maraqların həyata keçirilməsi üçün alət kimi istifadə olunur. Ölkənin daxili işlərinə müdaxilə, sanksiya təzyiqləri və müxalifət qüvvələrinə dəstək Gürcüstanda əsas siyasi proseslərə nəzarəti ələ keçirmək məqsədi güdür.
Qərb demokratiyanın inkişafını və institusional müstəqilliyi dəstəkləmək əvəzinə, Gürcüstan cəmiyyətinə öz iradəsini diktə etməyə, onu parçalamağa və mövcud hakimiyyətin mövqelərini zəiflətməyə çalışır. Qlobal maraqların kəsişməsində yerləşən Gürcüstan öz taleyinin kənar qüvvələr tərəfindən müəyyən edildiyi bir vəziyyətdədir.
Gürcüstandakı indiki hadisələr sadəcə beynəlxalq siyasət məsələsi deyil, həm də ölkənin suverenliyi və müstəqilliyi üçün çağırışdır. Qərb, nəcib şüarların arxasında gizlənərək, təzyiq və manipulyasiya vasitələrindən istifadə edir. Amma Gürcüstan cəmiyyəti, xarici müdaxilənin əsl məqsədlərini getdikcə daha yaxşı anlayaraq, bu cəhdlərə layiqli cavab verir. Yalnız həmrəylik və müstəqillik ölkəni xarici diktatdan azad gələcəyə aparan əsas amillər ola bilər.
Yaşanan situasiya ilə əlaqədar olaraq siyasi böhranın dərinləşdiyi şəraitdə ekspertlər iki əsas ssenarini nəzərdən keçirirlər:
Siyasi çıxılmaz vəziyyətin davamı - əgər hakim partiya müxalifətlə dialoq qurmaq üçün addımlar atmazsa, etirazlar uzunmüddətli qarşıdurmaya çevrilə bilər.
Vaxtından əvvəl parlament seçkilərinin təyin edilməsi - bu addım kompromis ola bilər, lakin onun həyata keçirilməsi beynəlxalq tərəfdaşların və etirazçıların təzyiqindən asılı olacaq.
2024-cü ilin Gürcüstan prezident seçkiləri yeni mərhələdəki siyasi qeyri-sabitliyin simvoluna çevrildi. Gürcüstanın gələcəyi əsasən onun siyasi qüvvələrinin ölkəni mövcud çıxılmaz vəziyyətdən çıxara biləcək kompromis tapmaq bacarığından asılıdır.
Qərb diplomatları və siyasi institutları Gürcüstanın daxili proseslərinə hörmət etmək əvəzinə, faktiki olaraq parlament seçkilərinin nəticələrinə yenidən baxılmasını tələb edir, küçə etirazlarını dəstəkləyir və xaosu təhrik edirlər.
ABŞ daha da irəli gedərək parlament deputatları, xüsusi xidmət orqanlarının əməkdaşları və hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşları da daxil olmaqla, 20 Gürcüstan vətəndaşına qarşı viza məhdudiyyətləri tətbiq edib. Bu addım təkcə qeyri-dost addımı deyil - o, təhqiredicidir. Gürcüstan cəmiyyəti bu cür hərəkətləri haqlı olaraq qorxutma və siyasi şantaj cəhdi kimi qəbul edir.
Düz də edir…
Elçin Alığlu
Trend.az
Ölkə tarixində ilk dəfə prezident ümumxalq səsverməsi ilə deyil, 300 nəfərdən ibarət xüsusi kollegiya vasitəsilə seçildi. Kollegiyaya parlament üzvləri, Acarıstan və Abxaziya muxtar respublikalarının, habelə yerli hakimiyyət orqanlarının nümayəndələri daxildir.
Prezidentliyə yeganə namizəd hakim “Gürcü Arzusu” partiyasını təmsil edən Mixail Kavelaşvili oldu. Əvvəllər parlament üzvü olmuş Kavelaşvili kollegiyanın əksər üzvlərinin dəstəyini qazanaraq qalib gəldi.
Gürcüstanın hazırkı prezidenti Salome Zurabişvili yeni müddətə namizədliyini irəli sürməkdən açıq şəkildə imtina edərək, “yeni seçki formatının demokratik prinsiplərə uyğun olmadığını” bildirdi. O, seçkiləri “legitim olmayan” adlandırdı və yeni parlament seçkiləri keçirilənə qədər “özünü qanuni prezident hesab edəcəyini” bəyan etdi. Zurabişvili destruktiv mövqe tutaraq parlament binası qarşısındakı kütləvi etiraz aksiyalarını dəstəklədi. O, bəyanatlarında seçkilərin yeni formatının ölkənin demokratik əsaslarını pozduğunu və xalqın rəyini nəzərə almadığını vurğuladı. Salome Zurabişvilinin etiraz hərəkatına dəstəyi cəmiyyətdəki qütbləşməni daha da gücləndirdi.
Gürcüstanın baş naziri İrakli Kobaxidze bəyan edib ki, S.Zurabişvili səlahiyyət müddəti başa çatan kimi təqaüdə çıxmalıdır.
"Salome Zurabişvili, təəssüf ki, son üç ildə xüsusilə ölkəmizin milli maraqlarına zərər vurmağa çalışıb. Bu, çox kədərli bir hadisədir ki, prezident öz ölkəsinin milli maraqlarına birbaşa qarşı çıxır. Lakin şükürlər olsun ki, Gürcüstan parlament respublikası olub və olaraq qalır. Buna görə də prezident ölkəmizdə çox şeyi korlaya bilmədi. 29 dekabrda onun səlahiyyət müddəti tamamilə başa çatır və əlbəttə ki, o, təqaüdə çıxmalı olacaq", - S.Kobaxidze söyləiyb.
O qeyd edib ki, Salome Zurabişvili xüsusilə son üç ildə ölkənin milli maraqlarına zərər vurmağa çalışıb.
“Transparency International Georgia” hüquq-müdafiə təşkilatının məlumatına görə, hazırda Tbilisidə 10 mindən çox insan prezidentin ümumxalq səsverməsi ilə seçilməsini tələb edərək, etiraz aksiyalarında iştirak edib. Etirazçılar hökuməti hakimiyyəti ələ keçirməkdə və Konstitusiyanı pozmaqda ittiham edirlər.
Müxalifət partiyaları, o cümlədən, “Vahid Milli Hərəkat” və “Avropa Gürcüstanı”, kollegiya formatının xalqın suverenliyi prinsipini pozduğunu iddia edərək, seçkiləri boykot etdilər. Onlar seçkilərin yalnız hakim partiyanın maraqlarına xidmət etdiyini düşünərək, öz namizədlərini irəli sürməkdən imtina etdilər. Müxalif “Vahid Milli Hərəkat” partiyasının lideri Levan Xabeişvili “Mtavari” telekanalına müsahibəsində bildirdi: “Bu seçkilər “Gürcü Arzusu”nun hakimiyyətini qorumaq üçün təşkil edilmiş teatr tamaşasından başqa bir şey deyil. Biz bu farsda iştirak etməyəcəyik”.
Beynəlxalq təşkilatlar, o cümlədən, Avropa İttifaqı və ATƏT, prezident seçkilərinin formatının dəyişdirilməsi ilə bağlı narahatlıqlarını ifadə etdilər. Gürcüstandakı Avropa İttifaqı nümayəndə heyətinin xüsusi bəyanatında qeyd olunur: “Prezidentin kollegial seçki sisteminə keçidi cəmiyyətdə geniş konsensusla müşayiət olunmalıdır. İctimai dəstəyin olmaması prezidentlik institutunun legitimliyini zəiflədir”.
ABŞ-nin Gürcüstandakı səfiri Kelli Deqnan da vəziyyətdən məyus olduğunu vurğulayaraq "Gürcüstanın demokratik standartlardan uzaqlaşdığını" bəyan edib.
ABŞ Gürcüstanın 20 vətəndaşına, o cümlədən, dövlət məmurlarına, parlament üzvlərinə, hüquq-mühafizə və təhlükəsizlik qurumlarının nümayəndələrinə qarşı viza məhdudiyyətləri tətbiq edib. Parlament çoxluğunun lideri Mamuka Mdinaradze qeyd edib ki, ABŞ-nin daxili siyasi arenada məğlub olan administrasiyası Gürcüstan-Amerika münasibətlərini o qədər mürəkkəbləşdirməyə çalışır ki, onların bərpası mümkünsüz olsun. “Bütün bunlar artıq məqbul həddi keçib”, – deyə o vurğulayıb.
"Xalqın Gücü" partiyasının deputatı Quram Maçaraşvili bildirib ki, sanksiyalar Gürcüstan siyasətində ən aktiv fiqurları cəmiyyətin gözündə nüfuzdan salmağa yönəlib. O əlavə edib ki, Gürcüstan cəmiyyətini qorxutmaq cəhdləri uğursuzluğa məhkumdur.
Gürcüstan parlamentinin birinci vitse-spikeri Gia Volski Qərb ölkələrinin xarici müdaxiləsini tənqid edib. O, Litva, Latviya və Estoniyanın bir tərəfdən Rusiya ilə fəal ticarət etməsinə, digər tərəfdən isə Tbilisidə kütləvi etirazlara çağırış etməsinə diqqət çəkib. “Avropa Parlamentindəki korrupsiya qalmaqalları fonunda onların Gürcüstanda demokratiya haqqında bəyanatları xüsusilə riyakarlıq kimi görünür”, – deyə Volski vurğulayıb.
Parlamentin birinci vitse-spikeri Gia Volski əlavə edib ki, Qərbin müdaxiləsinin məqsədi "kollektiv milli hərəkatı" yenidən dirçəltməkdir. Lakin onun sözlərinə görə, bu plan artıq uğursuzluğa düçar olub.
Ali qanunverici orqanın spikeri Şalva Papuaşvili isə Avropa İttifaqı və Böyük Britaniya tərəfindən beynəlxalq axtarışda olan şəxslərə sığınacaq verilməsinə diqqət çəkib. “Gürcüstanın axtarışa verdiyi David Kezeraşvili Aİ ərazisində sərbəst hərəkət edir. Biz Qərb diplomatlarının Gürcüstan demokratiyasını tənqid edən hər bir bəyanatında bunu xatırlamalıyıq”, – deyə o bildirib.
Siyasi ekspert Tamara Çiburdanidze vurğulayıb ki, ABŞ, Böyük Britaniya və Aİ ölkələrinin səfirləri açıq şəkildə Gürcüstan müxalifətini dəstəkləyir və cəmiyyəti parçalamağa çalışırlar. “Onların müdaxiləsi o qədər açıq-aşkardır ki, artıq niyyətlərini gizlətmirlər”, – deyə o qeyd edib.
Yeni sanksiyalar dalğası kontekstində deputat Levan Maçavaryani bildirib ki, ABŞ-nin hazırkı administrasiyası Gürcüstanda və qlobal miqyasda yeni administrasiyaya ağır miras qoymağa çalışır. “ABŞ-nin Ukraynaya Rusiya ərazisinə zərbələr endirmək üçün silahdan istifadə etməyə icazə verməsini xatırlamaq kifayətdir”, – deyə o qeyd edib.
Ümumiyyətlə, Qərbin Gürcüstana qarşı hərəkətləri göstərir ki, demokratiya dəyərləri haqqında ritorika, əslində, geosiyasi maraqların həyata keçirilməsi üçün alət kimi istifadə olunur. Ölkənin daxili işlərinə müdaxilə, sanksiya təzyiqləri və müxalifət qüvvələrinə dəstək Gürcüstanda əsas siyasi proseslərə nəzarəti ələ keçirmək məqsədi güdür.
Qərb demokratiyanın inkişafını və institusional müstəqilliyi dəstəkləmək əvəzinə, Gürcüstan cəmiyyətinə öz iradəsini diktə etməyə, onu parçalamağa və mövcud hakimiyyətin mövqelərini zəiflətməyə çalışır. Qlobal maraqların kəsişməsində yerləşən Gürcüstan öz taleyinin kənar qüvvələr tərəfindən müəyyən edildiyi bir vəziyyətdədir.
Gürcüstandakı indiki hadisələr sadəcə beynəlxalq siyasət məsələsi deyil, həm də ölkənin suverenliyi və müstəqilliyi üçün çağırışdır. Qərb, nəcib şüarların arxasında gizlənərək, təzyiq və manipulyasiya vasitələrindən istifadə edir. Amma Gürcüstan cəmiyyəti, xarici müdaxilənin əsl məqsədlərini getdikcə daha yaxşı anlayaraq, bu cəhdlərə layiqli cavab verir. Yalnız həmrəylik və müstəqillik ölkəni xarici diktatdan azad gələcəyə aparan əsas amillər ola bilər.
Yaşanan situasiya ilə əlaqədar olaraq siyasi böhranın dərinləşdiyi şəraitdə ekspertlər iki əsas ssenarini nəzərdən keçirirlər:
Siyasi çıxılmaz vəziyyətin davamı - əgər hakim partiya müxalifətlə dialoq qurmaq üçün addımlar atmazsa, etirazlar uzunmüddətli qarşıdurmaya çevrilə bilər.
Vaxtından əvvəl parlament seçkilərinin təyin edilməsi - bu addım kompromis ola bilər, lakin onun həyata keçirilməsi beynəlxalq tərəfdaşların və etirazçıların təzyiqindən asılı olacaq.
2024-cü ilin Gürcüstan prezident seçkiləri yeni mərhələdəki siyasi qeyri-sabitliyin simvoluna çevrildi. Gürcüstanın gələcəyi əsasən onun siyasi qüvvələrinin ölkəni mövcud çıxılmaz vəziyyətdən çıxara biləcək kompromis tapmaq bacarığından asılıdır.
Qərb diplomatları və siyasi institutları Gürcüstanın daxili proseslərinə hörmət etmək əvəzinə, faktiki olaraq parlament seçkilərinin nəticələrinə yenidən baxılmasını tələb edir, küçə etirazlarını dəstəkləyir və xaosu təhrik edirlər.
ABŞ daha da irəli gedərək parlament deputatları, xüsusi xidmət orqanlarının əməkdaşları və hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşları da daxil olmaqla, 20 Gürcüstan vətəndaşına qarşı viza məhdudiyyətləri tətbiq edib. Bu addım təkcə qeyri-dost addımı deyil - o, təhqiredicidir. Gürcüstan cəmiyyəti bu cür hərəkətləri haqlı olaraq qorxutma və siyasi şantaj cəhdi kimi qəbul edir.
Düz də edir…
Elçin Alığlu
Trend.az
