İki dəfə Hindistanın baş naziri seçilmiş, ölkə tarixinin yeganə qadın baş naziri İndira Qandinin sui-qəsd nəticəsində öldürülməsindən 30 il ötür. Onun hakimiyyət dövrü ziddiyətli məqamları ilə yaddaşlarda qalıb. Bir tərəfdə yüksək iqtisadi inkşaf göstəriciləri, həyat səviyyəsinin yüksəlməsi və savadsızlığın kütləvi ləğvi, Pakistanla qalibiyyətli müharibə, digər tərəfdə isə daxili qeyri-sabitlik, milli-dini zəmində qarşıdurmalar Qandi hakimiyyətini xarakterizə edir.
İndira Qandi 1917-ci il noyabrın 19-da Hindistanın Uttar-Prandeş ştatının Allahabad şəhərində anadan olub. Zəngin ailədə doğulan İndiranın ailəsi Hindistandakı Britaniya müstəmləkəçiliyinə qarşı ən fəal mübarizə aparanlardan idi. Onun nənəsi Svarup və anası Kəmalə dəfələrlə müstəmləkə hakimiyyətə qarşı yönələn mitinqlərdə həbs olunmuşdu. Babası Motilal Neru isə Hindistan Milli Konqresinin aktiv üzvlərindən biri idi. Təsadüfi deyil ki. Hindistanın ilk baş naziri, ölkənin Britaniya müstəqilliyini ilk dəf elan edən şəxs İndira Qandinin atası Cəvahirlal Neru idi. 15 avqsut 1947-ci ildə Hindistan müstəqil dövlət elan olunan zaman 30 yaşı olan İndira Qandi Oksford Universitetini bitirən evli və 2 oğlu anası idi.
O, hələ məktəb illərində müstəmləkə siyasətinə etiraz edən aksiyalarda və tətillərdə iştirak edirdi.
1934-cü ildə isə 17 yaşlı İndira ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı Rabindranat Taqorun təsis etdiyi Xalq Universitetinə daxil olub. 2 il burada təhsil aldıqdan sonra anası Kəmalə Nerunun ölümü ilə bağlı təhsilini yarımçıq qoyub və ailəsinin yanına qayıdıb. 1937-ci ildə isə təhsilini artırmaq üçün Böyük Britaniyaya yollanıb. O 4 il ərzində Oksford Universiteti yanında fəaliyyət göstərən Somervel kollecində tarix, antropologiya və dövlət idarəçiliy ilə bağlı dərs alıb.
İndira Qandi 1917-ci il noyabrın 19-da Hindistanın Uttar-Prandeş ştatının Allahabad şəhərində anadan olub. Zəngin ailədə doğulan İndiranın ailəsi Hindistandakı Britaniya müstəmləkəçiliyinə qarşı ən fəal mübarizə aparanlardan idi. Onun nənəsi Svarup və anası Kəmalə dəfələrlə müstəmləkə hakimiyyətə qarşı yönələn mitinqlərdə həbs olunmuşdu. Babası Motilal Neru isə Hindistan Milli Konqresinin aktiv üzvlərindən biri idi. Təsadüfi deyil ki. Hindistanın ilk baş naziri, ölkənin Britaniya müstəqilliyini ilk dəf elan edən şəxs İndira Qandinin atası Cəvahirlal Neru idi. 15 avqsut 1947-ci ildə Hindistan müstəqil dövlət elan olunan zaman 30 yaşı olan İndira Qandi Oksford Universitetini bitirən evli və 2 oğlu anası idi.
O, hələ məktəb illərində müstəmləkə siyasətinə etiraz edən aksiyalarda və tətillərdə iştirak edirdi.
1934-cü ildə isə 17 yaşlı İndira ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı Rabindranat Taqorun təsis etdiyi Xalq Universitetinə daxil olub. 2 il burada təhsil aldıqdan sonra anası Kəmalə Nerunun ölümü ilə bağlı təhsilini yarımçıq qoyub və ailəsinin yanına qayıdıb. 1937-ci ildə isə təhsilini artırmaq üçün Böyük Britaniyaya yollanıb. O 4 il ərzində Oksford Universiteti yanında fəaliyyət göstərən Somervel kollecində tarix, antropologiya və dövlət idarəçiliy ilə bağlı dərs alıb.
Tələbəlik illərində London iqtisadiyyat məktəbində təhsil alan hindistanlı tələbə Feruz Qandi ilə tanış olur. İkinci Dünya Müharibəsinə Britaniyanın qoşulması ilə Qandi adanı tərk etməli olur və 1941-ci ildə öz ölkəsinə geri dönür. 1942-ci ildə isə Feruz Qandi ilə ailə həyatı qurur. Feruz Qandinin zərdüştlük dininə sitayiş edən fars xalqının nümayəndəsi olması ailəsini narazı salsa da, İndira Qandi buna önəm vermir. Onlar 1942-ci ildə evlənirlər. Lakin toydan bir neçə ay sonra Britaniya polis orqanları onları siyasi fəaliyyətlərinə görə həbs edir. Qandi yalnız 9 ay sonra həbsdən azad olunur. 1944-cü il avqustun 20-də onların Raciv, 1946-cı il dekabrın 14-də isə Sancay adlı oğul övladları doğulur.
1947-ci il avquastun 15-də Hindistan müstəqillik elan etdikdən sonra İndir Qandi atası, baş nazir Cəvahirlal Nerunun şəxsi katibəsi olur. Bu vaxtdan etibarən onun siyasi karyerası sürətlə irəliləməyə başlayır. O, hakimiyyətdəki Hindistan Milli Konqresinin, İşçi Komitənin üzvü olur. Atasını bütün xarici səfərlərində müşayiət edən xanım siyasətçi ölkədə böyük siyasi təsir qazanır.
Gələcək baş nazir 1959-cu ildə isə Hindistan Milli Konqresinin sədri seçilir. 1952-ci ildə isə öz əlaqələrindən istifadə edərək həyat yoldaşı Feruz Qandini parlament deputatı seçdirir. 1958-ci ildə infarkt keçirən Feruz 2 il sonra 57 yaşında qəfildən dünyasını dəyişir. 1964-cü ildə Cəvahirlal Neru dünyasını dəyişir və Qandi deputat, ardından isə baş nazir Bahadur Şastrinin təklifi ilə informasiya naziri təyin olunur.
1966-cı il yanvarın 11-də Paksistanla Kəşmir uğrunda müharibəyə son qoymaq üçün Daşkənddə danışıqlar aparan Şastri qəfildən dünyasını dəyişir. Dərhal Hindistan Milli Konqresinin sədri seçilən Qandi ölkənin baş naziri də seçilir. Beləliklə, Qandinin 6 il davam edəcək ilk baş nazirlik dövrü başlayır. Hindistanın ən iri 14 bankı milliləşdirilir, kənd təsərrüfatında keçirilən islahatlar uzun illərdən sonra ölkəni ərzaq idxalçısından ixracaatçısına çevirir, ilk Atom Elektrik Stansiyası inşa olunur.
Gələcək baş nazir 1959-cu ildə isə Hindistan Milli Konqresinin sədri seçilir. 1952-ci ildə isə öz əlaqələrindən istifadə edərək həyat yoldaşı Feruz Qandini parlament deputatı seçdirir. 1958-ci ildə infarkt keçirən Feruz 2 il sonra 57 yaşında qəfildən dünyasını dəyişir. 1964-cü ildə Cəvahirlal Neru dünyasını dəyişir və Qandi deputat, ardından isə baş nazir Bahadur Şastrinin təklifi ilə informasiya naziri təyin olunur.
1966-cı il yanvarın 11-də Paksistanla Kəşmir uğrunda müharibəyə son qoymaq üçün Daşkənddə danışıqlar aparan Şastri qəfildən dünyasını dəyişir. Dərhal Hindistan Milli Konqresinin sədri seçilən Qandi ölkənin baş naziri də seçilir. Beləliklə, Qandinin 6 il davam edəcək ilk baş nazirlik dövrü başlayır. Hindistanın ən iri 14 bankı milliləşdirilir, kənd təsərrüfatında keçirilən islahatlar uzun illərdən sonra ölkəni ərzaq idxalçısından ixracaatçısına çevirir, ilk Atom Elektrik Stansiyası inşa olunur.
Onun milliləşdirmə siyasəti Hindistan Milli Konqresindəki varlı təbəqənin narazılığı ilə qarşılanır. İndiranı partiyadan xaric etmək üçün təşəbbüs göstərilsə də, Qandi partiyadaxili qarşıdurmadan qalib ayrılır və Milli Konqresin parçalanmasından sonra Müstəqil Konqres Partiyasını yaradır.
1971-ci ildə Kəşmir uğrunda Pakistanda baş verən sayca 3-cü müharibə zamanı Hindistan qələbə qazınr və Qandinin reytinqi öz zirvəsinə çatır. Lakin müharibənin iqtisadi fəsadlarının yaratdığı böhran, təbii artımın inzibati qanunlarla ləngidilməsinə çalışılması və müxalifət partiyalarına qarşı təzyiqlər onun populyarlığının azalmasına səbəb olur.
1977-ci ildə keçirilən parlament seçkiləri zamanı İndira Qandi məğlub olur. Bundan sonra iki dəfə korrupsiya ittihamı ilə həbsə atılır. Buna baxmayaraq, İndira Qandi yenidən siyasi arenaya dönür və 1978-ci ildə parlament üzvü, 1980-ci il seçkilərində qalib gələrək yenidən baş nazir olur. Lakin onun qələbə sevinci çox çəkmir.
Özünün baş nazir postunda varisi gördüyü, Hindistan Milli Konqresinin baş katibi olan oğlu Sancay Qandi 1980-ci il iyunun 23-də şəxsi təyyarəsində qəzaya düşür və həyatını itirir. Bundan əlavə, Hindistanın Pəncab vilayətində kompakt yaşayan sikxlərlə yerli hindlilər arasında etnik zəmində gərginlik yaranır. Özlərini müstəqil icma elan edən sikxlər ən müqəddəs məbədləri olan Sarmandir-Sahib məbədini ələ keçirirlər. Qandinin göstərişi ilə məbədin azad olumnması əməliyyatı başlayır. Nəticədə 500-dən artıq sixk öldürlür və məbədə ciddi zərər dəyir. Sikxlər qisas alacaqları ilə bağlı bəyanat yayırlar.
1971-ci ildə Kəşmir uğrunda Pakistanda baş verən sayca 3-cü müharibə zamanı Hindistan qələbə qazınr və Qandinin reytinqi öz zirvəsinə çatır. Lakin müharibənin iqtisadi fəsadlarının yaratdığı böhran, təbii artımın inzibati qanunlarla ləngidilməsinə çalışılması və müxalifət partiyalarına qarşı təzyiqlər onun populyarlığının azalmasına səbəb olur.
1977-ci ildə keçirilən parlament seçkiləri zamanı İndira Qandi məğlub olur. Bundan sonra iki dəfə korrupsiya ittihamı ilə həbsə atılır. Buna baxmayaraq, İndira Qandi yenidən siyasi arenaya dönür və 1978-ci ildə parlament üzvü, 1980-ci il seçkilərində qalib gələrək yenidən baş nazir olur. Lakin onun qələbə sevinci çox çəkmir.
Özünün baş nazir postunda varisi gördüyü, Hindistan Milli Konqresinin baş katibi olan oğlu Sancay Qandi 1980-ci il iyunun 23-də şəxsi təyyarəsində qəzaya düşür və həyatını itirir. Bundan əlavə, Hindistanın Pəncab vilayətində kompakt yaşayan sikxlərlə yerli hindlilər arasında etnik zəmində gərginlik yaranır. Özlərini müstəqil icma elan edən sikxlər ən müqəddəs məbədləri olan Sarmandir-Sahib məbədini ələ keçirirlər. Qandinin göstərişi ilə məbədin azad olumnması əməliyyatı başlayır. Nəticədə 500-dən artıq sixk öldürlür və məbədə ciddi zərər dəyir. Sikxlər qisas alacaqları ilə bağlı bəyanat yayırlar.
1984-cü il oktyabrın 31-də britaniyalı aktyor və yazıçı Piter Ustinovla planlaşdırılan müsahibəyə gedən zaman onu güllələyirlər. Milliyətcə sikx olan Beant Sinqx və Satvant Sinqx xanım baş nazirə 7 dəfə atəş açırlar. Yaxınlıqdakı mühafizəçilər qəsdçiləri öldürsələr də, Qandinin həyatını xilas etmək mümkün olmur. Onu Camna çayı sahilində yandırırlar və qədim adətə görə külünü çaya atırlar. Bu mərasimdə bir neçə milyon insan iştirak edib.
Baş nazir isə onun oğlu Raciv Qandi seçilir. 5 il baş nazir olan Raciv Qandi 1991-ci ildə seçkiqabağı mitinqlərin birində “Tamilin Azadlıq Pələngləri” terorçuları tərəfindən kamikadze hücumu zamanı öldürülür.
İki dəfə Hindistanın baş naziri seçilən İndira Qandi bu gün də ölkədə ən çox anılan və hörmət edilən siyasətçi xanımdır.
Baş nazir isə onun oğlu Raciv Qandi seçilir. 5 il baş nazir olan Raciv Qandi 1991-ci ildə seçkiqabağı mitinqlərin birində “Tamilin Azadlıq Pələngləri” terorçuları tərəfindən kamikadze hücumu zamanı öldürülür.
İki dəfə Hindistanın baş naziri seçilən İndira Qandi bu gün də ölkədə ən çox anılan və hörmət edilən siyasətçi xanımdır.