Azərbaycan diaspor tarixində görkəmli şəxsiyyətlər sırasında yer alan simalardan biri də Mirzə Cəfər Əlimərdan bəy oğlu Topçubaşovdur. Görkəmli şərqşünas alim, tərcüməçi Mirzə Cəfər Əlimərdan bəy oğlu Topçubaşov 1790-ci ildə Gəncə şəhərində anadan olub. Uşaq yaşlarından Tiflisdə yaşamış M.C.Topçubaşov ilk təhsilini mədrəsədə alıb, burada ərəb, fars və türk dillərini və ədəbiyyatını, eləcə də rus, gürcü və erməni dillərini də mükəmməl öyrənib. O, 1817-ci ildə İran səfirlərinin heyəti ilə Peterburqa gedərək Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin Asiya Departamentində tərcüməçi işləyib. 1819-cu ildən Peterburqdakı Baş Pedaqoji İnstitutunda ərəb, fars və türk dillərindən dərs deyib. O, 1823-cü ildə Peterburq univerisitetində fars filologiyası üzrə professor seçilib. 1835-ci ildə universitetin farsdili və fars filologiyası kafedrasına müdir təyin olunub. 1849-cu ilədək M.C.Topçubaşov bu kafedraya rəhbərlik edib.
1849-1867-ci illərdə Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi Asiya departamentinin Şərq Dilləri İnstitutunun professoru olan Mirzə Cəfər bu işdə də işgüzarlığı və fəallığı ilə seçilib. O, 1852-1857-ci illlərdə Rusiya Arxeologiya və Numizmatika Cəmiyyətinin müəssisələrində işləyib və onun Şərq şöbəsinin ilk rəhbəri olub. Onun təşəbbüsü ilə həmin şöbənin "Xəbərləri" nəşr edilib. Burada Şərq, o cümlədən Azərbaycan arxeologiyasına dair məqalələr, "Kitabi Dədə-Qorqud" və başqa dastanlardan tərcümələr dərc olunub. Rusiya şərqşünaslıq elminin və təhsilinin təşəkkülündə də Topşubaşovun xidmətləri böyükdür. Bu sahədə onun bir sıra qiymətli kitabları və məqalələri mövcuddur. O, 50 ilə yaxın fars dilindən külli miqdarda rəsmi sənəd və ədəbiyyatı rus dilinə tərcümə dib. Onun ən böyük xidmətlərindən biri də Şərq ölkələrində işləmək üçün çoxlu sayda diplomatik kadrlar hazırlaması olub. İmperator kitabxanasında saxlanılan Şərq əlyazmalarının müxtəsər izahlı biblioqrafiyasının hazırlanması da M.C.Topçubaşova həvalə edilib. V.V.Qriqoryev, O.Y.Senkovski, N.Y.Veselovski, Y.U.Kraçkovski və başqa bu kimi bir sıra rus şərqşünasları Topçubaşovun elmi və pedaqoji fəaliyyətini yüksək qiymətləndiriblər. Onun Şərq dillərinin öyrənilməsindəki xidmətlərini Qərbi Avropa alimləri də etiraf ediblər. Əldə etdiyi naliyyətlərə görə o, Londan Kral Asiya Cəmiyyətinin həqiqi üzvü seçilib. 1869-cu ildə Topçubaşovun şəxsi təşəbbüsü və vəsaiti hesabına hüquqşünaslıq sahəsində dəyərli əsərlər yazan tələbələr üçün Senatın qərarı və imperatorun imzası ilə 100 manat məbləğində "Topçubaşov mükafatı" təsis edilib. O, I dərəcəli Müqəddəs Stanislav, II və III dərəcəli Müqəddəs Vladimir, II dərəcəli Müqəddəs Anna ordenləri, İranın "Şiri-xurşid" ordeni ilə təltif olunub. Mirzə Cəfər Topçubaşov 4 fevral 1869-cu ildə Peterburq şəhərində vəfat edib.
1849-1867-ci illərdə Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi Asiya departamentinin Şərq Dilləri İnstitutunun professoru olan Mirzə Cəfər bu işdə də işgüzarlığı və fəallığı ilə seçilib. O, 1852-1857-ci illlərdə Rusiya Arxeologiya və Numizmatika Cəmiyyətinin müəssisələrində işləyib və onun Şərq şöbəsinin ilk rəhbəri olub. Onun təşəbbüsü ilə həmin şöbənin "Xəbərləri" nəşr edilib. Burada Şərq, o cümlədən Azərbaycan arxeologiyasına dair məqalələr, "Kitabi Dədə-Qorqud" və başqa dastanlardan tərcümələr dərc olunub. Rusiya şərqşünaslıq elminin və təhsilinin təşəkkülündə də Topşubaşovun xidmətləri böyükdür. Bu sahədə onun bir sıra qiymətli kitabları və məqalələri mövcuddur. O, 50 ilə yaxın fars dilindən külli miqdarda rəsmi sənəd və ədəbiyyatı rus dilinə tərcümə dib. Onun ən böyük xidmətlərindən biri də Şərq ölkələrində işləmək üçün çoxlu sayda diplomatik kadrlar hazırlaması olub. İmperator kitabxanasında saxlanılan Şərq əlyazmalarının müxtəsər izahlı biblioqrafiyasının hazırlanması da M.C.Topçubaşova həvalə edilib. V.V.Qriqoryev, O.Y.Senkovski, N.Y.Veselovski, Y.U.Kraçkovski və başqa bu kimi bir sıra rus şərqşünasları Topçubaşovun elmi və pedaqoji fəaliyyətini yüksək qiymətləndiriblər. Onun Şərq dillərinin öyrənilməsindəki xidmətlərini Qərbi Avropa alimləri də etiraf ediblər. Əldə etdiyi naliyyətlərə görə o, Londan Kral Asiya Cəmiyyətinin həqiqi üzvü seçilib. 1869-cu ildə Topçubaşovun şəxsi təşəbbüsü və vəsaiti hesabına hüquqşünaslıq sahəsində dəyərli əsərlər yazan tələbələr üçün Senatın qərarı və imperatorun imzası ilə 100 manat məbləğində "Topçubaşov mükafatı" təsis edilib. O, I dərəcəli Müqəddəs Stanislav, II və III dərəcəli Müqəddəs Vladimir, II dərəcəli Müqəddəs Anna ordenləri, İranın "Şiri-xurşid" ordeni ilə təltif olunub. Mirzə Cəfər Topçubaşov 4 fevral 1869-cu ildə Peterburq şəhərində vəfat edib.
